Γιατί η Τουρκία αρνείται να αναλάβει δράση στο Κομπανί

Την περασμένη εβδομάδα, ενώ το Ισλαμικό Κράτος πλησίαζε στο Κομπανί, τα τουρκικά κόμματα αναζητούσαν στην Άγκυρα τα νομιμοποιητικά θεμέλια μιας τουρκικής εισβολής στη Συρία και το Ιράκ. Η Εθνοσυνέλευση ψήφισε επίσης υπέρ της ανάπτυξης ξένων δυνάμεων στην Τουρκία. 

Τα ψηφίσματα προαναγγέλθηκαν στα τουρκικά και τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ως απόδειξη ότι η Άγκυρα είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος στην εν εξελίξει μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Για ποιον λόγο λοιπόν η Τουρκία αρνείται να αναλάβει δράση στο Κομπανί, παραμένοντας πεισματικά αδρανής μπροστά στη σφαγή κατά μήκος των συνόρων της; 

Οι πιέσεις για ομοφωνία στην Τουρκία ήταν ασφυκτικές, σχολιάζει η Κάθριν Φιλπ στους «Times» του Λονδίνου. Από τη στιγμή που οι τούρκοι όμηροι του Ισλαμικού Κράτους αφέθηκαν ελεύθεροι έπειτα από μία σκοτεινή ανταλλαγή κρατουμένων, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέστησαν σαφές ότι περιμένουν από τον NATOϊκό σύμμαχό τους να λάβει ενεργά μέρος στη «Συμμαχία των Προθύμων». 

Τον κλοιό γύρω από τον λαιμό της Άγκυρας έσφιγγαν και οι Κούρδοι της Τουρκίας, οι οποίοι έβλεπαν με τρόμο την προέλαση του Ισλαμικού Κράτους στο Κομπανί.

Ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν, ο φυλακισμένος ηγέτης του PKK, είχε προειδοποιήσει ότι εάν το Κομπανί πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών στη Βόρεια Συρία, η ειρηνευτική διαδικασία Κούρδων και Άγκυρας «έχει τελειώσει». Οι τουλάχιστον 14 νεκροί στους δρόμους της Τουρκίας επιβεβαιώνουν τον κίνδυνο για την Άγκυρα. 

Ο Tούρκος πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, δεσμευόταν ότι δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση - για να διαψευσθεί στη συνέχεια από τον πρόεδρό του.

«Το Κομπανί είναι έτοιμο να πέσει» στα χέρια των τζιχαντιστών, δήλωσε την Τρίτη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξεκαθαρίζοντας ότι η Τουρκία δεν θα κάνει τίποτα για να το αποτρέψει.

Απεναντίας, ο Ερντογάν έστρεψε τα βέλη του προς τη Συμμαχία κατηγορώντας τη ότι απέτυχε να ικανοποιήσει βασικά αιτήματα της Άγκυρας: Να δημιουργήσει μία ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Βόρεια Συρία, να δημιουργήσει μια ουδέτερη ζώνη στη συριακή πλευρά των συνόρων και να οπλίσει τους Σύρους αντάρτες. Σε αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι Κούρδοι της Συρίας, οι οποίοι υπερασπίζονται το Κομπανί χωρίς καμία εδάφους βοήθεια απέναντι στο βαριά οπλισμένο Ισλαμικό Κράτος. 

Η Άγκυρα, επισημαίνει η Φιλπ, μπορεί να μην είναι ο ενθουσιώδης υποστηρικτής του Ισλαμικού Κράτους που περιγράφουν οι επικριτές της. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν εποπτεύει τους τζιχαντιστές από τη σκοπιά που των συμμάχων. Οι ανησυχίες τής Τουρκίας είναι πολύ διαφορετικές και εκτείνονται κατά μήκος των συνόρων της με τη Συρία: Από την εχθρότητα προς το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ έως τους χειρότερους φόβους να ενισχυθούν οι Κούρδοι εθνικιστές και στις δύο πλευρές των συνόρων. 

Οι αντάρτες της συριακής αντιπολίτευσης μοιράζονται τη δυσπιστία της Τουρκίας για τους Κούρδους της Συρίας, τους οποίους θεωρούν υπερβολικά φιλικούς προς το καθεστώς τού Άσαντ. Εκείνοι επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους ότι προσπαθούν απλώς να προφυλαχθούν. Στα μάτια τους, η επιμονή τού Ερντογάν για μία ουδέτερη ζώνη εντός της Συρίας δεν είναι παρά μία αυθάδης προσπάθεια να πάρει πίσω τα «αυτονομιστικά κέρδη» που έφερε ο πόλεμος, προτού το Ισλαμικό Κράτος στρέψει το ενδιαφέρον του προς το έδαφός τους.

Η αλήθεια είναι πως ο Σαλίχ Μουσλίμ, ο πολιτικός ηγέτης των Κούρδων της Συρίας, θα μπορούσε να έχει εξασφαλίσει την τουρκική βοήθεια στο Κομπανί, αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις: Να διαλύσει τα αυτοδιοικούμενα καντόνια τα οποία ιδρύθηκαν φέτος, να παραιτηθεί από κάθε αξίωση για αυτοδιάθεση και να επιτρέψει τη δημιουργία της ουδέτερης ζώνης. Ο Μουσλίμ αρνήθηκε.

Τις αποστάσεις της ως προς το ζήτημα της ουδέτερης ζώνης κρατάει και η Ουάσινγκτον. Ο Τούρκος πρόεδρος ωστόσο δεν κάνει πίσω. Στο μεταξύ, ο Νταβούτογλου επανέλαβε τις τουρκικές πεποιθήσεις όσον αφορά τους «κακούς» του συριακού καθεστώτος και υπογράμμισε εκ νέου την αποτυχία της Δύσης να ανατρέψει τον πρόεδρο Άσαντ - και άρα να συμβάλλει στην αλματώδη προέλαση του Ισλαμικού Κράτους. Οι δηλώσεις Νταβούτογλου δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να στηρίξει καμία στρατιωτική δράση από το έδαφός της, εάν δεν είναι στόχος και το καθεστώς του Άσαντ. 

Μία διασπορά των συγκρούσεων εντός του τουρκικού εδάφους θα μπορούσε ίσως να εξαναγκάσει την Τουρκία να μπει στη μάχη, όχι όμως από μόνη της. «Το NATO θα είναι εκεί», εάν δεχθεί επίθεση από δυνάμεις στη Συρία, υποστηρίζει ο νέος Γενικός Γραμματέας Γιενς Στόλτεμπεργκ. Είναι μία υπόσχεση που πιέζει την Άγκυρα να δεσμευθεί περισσότερο στη συμμαχία, τώρα πια που οι νόμιμες οδοί είναι σαφείς. Ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι βρίσκονται καθ’ οδόν προς την τουρκική πρωτεύουσα, προκειμένου να συζητήσουν τον διευρυμένο ρόλο που θα μπορούσε να αναλάβει στο εξής η Τουρκία. Θα είναι το Κομπανί μέρος της συμφωνίας; Ελάχιστοι Κούρδοι το πιστεύουν.