PRIO: Είναι ζήτημα (αν)αξιοπιστίας , (α)διαφάνειας και στατιστικών

Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ

Η Νορβηγική Οργάνωση PRIO (Peace Research Institute Oslo) που αυτοπροσδιορίζεται ως Μη-Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) αλλά που στη πράξη είναι Κυβερνητική-Μη-Κυβερνητική Οργάνωση (Governmental-Non-Governmental Organisation ή GONGO- δές, Moses Naim, "What is a GONGO? How Government -sponsored Groups Masquerade as Civil Society", Foreign Policy, May-June 2007 ), επανέρχεται δριμύτερη μέσω του πρατηρίου της στη Κύπρο (PRIO Cyprus Center), διπλασιάζοντας το λεγόμενο "Μέρισμα Ειρήνης"("Peace Dividend") εφόσον υπάρξει ειρήνη, κατά αυτούς "reunification", στη Κύπρο στη βάση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (Δ.Δ.Ο).

Σε είκοσι χρόνια, υποστηρίζει η PRIO στο τελευταίο πόνημα της, "Cyprus Peace Dividend Revisited: A Productivity Sectoral Analysis'', το ''μέσο εισόδημα'' (''average income'') στη Κύπρο θ' αυξηθεί κατά 12,000 ευρώ, αλλά σε βάθος εικοσαετίας. Και για να μην χάνεται η μπάλα, εδώ μιλάμε μέχρι το 2036 εφόσον, κατά τους τρεις συγγραφείς, πιστεύεται ότι θα βρεθεί λύση ώστε η ''επανενοποίηση'' να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2016.

Όπως διαβάζουμε στο πρόλογο και την ιστοσελίδα της PRIO, το συγκεκριμένο πόνημα χτίζει σε προηγούμενα του είδους που εκπονήθηκαν την περίοδο 2008-10 κάτω από την ομπρέλα, ''The Day After'', "Η Επόμενη Μέρα''. Η πρώτη τέτοια μελέτη, το 2008, υποστήριζε ότι την ''Επόμενη Μέρα'' μετά την λύση θα υπήρχε αύξηση της τάξης των 5,500 ευρώ για κάθε ''νοικοκυριό'' της Κύπρου σε μια περίοδο επτά ετών. Η συγκεκριμένη μελέτη του 2014 δεν αναφέρεται σε αύξηση κατά ''νοικοκυριό'' αλλά στο ''μέσο εισόδημα'' το οποίο θ' αυξηθεί κατά 12,000 χιλιάδες στα επόμενα, όμως, είκοσι χρόνια.

Τώρα ποιό από τα δύο ισχύει, 5,500 σε επτά χρόνια κατά νοικοκυριό ή 12,000 σε είκοσι χρόνια αλλά στο ''μέσο εισόδημα'' ή κατά πόσον ημιά μελέτη ακυρώνει την άλλη (και αυτό είναι ένα ζήτημα) δέν έχει απολύτως καμία σημασία. Καμία. Σημασία έχουν τα ευρώ σε αριθμούς: 5,500, λέει η μελέτη του 2008, 12,000 αυτή του 2014. ''Λογικό'' δέν φαίνεται; Πέρασαν έξι χρόνια, βρέθηκαν και υδρογονάνθρακες, παίζουν ''Βαρώσια'' και αγωγός για Τουρκία. Διπλασιάζουμε το ποσό, προσθέτουμε και κάτι για τον πληθωρισμό και νάτο το 12,000. Πολλά, πάρα πολλά ευρώ, είναι το υποβαλλόμενο (subliminal) μήνυμα.

Βέβαια, στην σχεδόν 100σέλιδη μελέτη που βρίθει από οικονομετρικές παραδοχές (assumptions) και εμπλουτίζεται με περισπούδαστα στατιστικά στοιχεία, γραμμικές προβολές και εντυπωσιακά πολύχρωμα γραφικά σε όλα τά χρώματα πλην φούξια, υπάρχουν όλες οι απαντήσεις για να τεκμηριωθεί ή, καλύτερα, να εκλογικευθεί η όποια a priori ιδεολογική θέση. Εφόσον υπάρξει ''επανενοποίηση'' στη βάση της Δ.Δ.Ο. η οποία, με την σειρά της βασίζεται κατά τους συγγραφείς σε ακόμη μια πολιτική παραδοχή, ότι η Δ.Δ.Ο δέν θα καταρρεύσει διότι θα είναι μια ''αδιάσπαστη χαλαρή ομοσπονδία'' (''unbreakable loose federation''), τότε όλοι θα κερδίσουν, όλοι θα πλουτίσουν - 12,000 ευρώκατά μέσο όρο (σε είκοσι χρόνια).

Το πρόβλημα με τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι οι πολλαπλές παραδοχές πάνω στις οποίες βασίζονται, όπως και τα στατιστικά στοιχεία και δεδομένα που χρησιμοποιούνται. Οι παραδοχές εδώ, αν και πολλαπλές εκ των οποίων ορισμένες εντελώς εξωπραγματικές, είναι εύκολο να γίνουν κατανοητές και να κριθούν. Όχι όμως και τα στατιστικά. Στη προκειμένη περίπτωση, η προσέγγιση υποφέρει από την εγγενή παθογένεια κάθε επιχειρήματος που έχει ως βάση του τα στατιστικά.

Ακριβώς επειδή μέσω της χρήσης ή επί το ορθότερο της κατάχρησης των αριθμών μπορεί να υποστηριχθεί κάθε λογής επιχείρημα, ένας πρακτικός Αμερικανός, που όχι τυχαία δεν ήταν οικονομολόγος ή μαθηματικός αλλά ο οποίος διέθετε κοινό νού, ένας δημοσιογράφος ονόματιDarrell Huff, έγραψε το 1954 ένα βιβλίο μόλις 142 σελίδων. Τίτλοςτουήταν ''How to Lie with Statistics''. (''Πώς να Ψεύδεσαι με Στατιστικά"). Από τότε το βιβλίο αυτό παραμένει το πρώτο σε πωλήσεις πανεπιστημιακό διδακτικό εγχειρίδιο για τα στατιστικά στα αμερικάνικα πανεπιστήμια.

Ωστόσο πολύ πριν τον Huff, και προς επίρρωση του επιχειρήματος ότι με τους αριθμούς μπορείς να αποδείξεις το οτιδήποτε και να κάνεις ακόμη και το μαύρο άσπρο, υπήρχε η αγγλική ρήση που αποδίδεται στον Βρετανό πρωθυπουργό Ντισραήλι ''lies, damnedliesandstatistics'' δηλαδή ''ψέματα, διαβολοψέματα και στατιστικά''. Η ρήση υποδηλώνει ότι στους αριθμούς ενυπάρχει πειθώ και συνεπώς όταν τα επιχειρήματα είναι αδύναμα ή συγκρούονται με την πραγματικότητα, τα ενισχύεις μέσω ποσοστικοποίησης- με αριθμούς και στατιστικά. Και,όχι τυχαία, το πόνημα της PRIO, ''Cyprus Peace Dividend: A Productivity Sectoral Approach'' βρίθει από στατιστικά.

Από τις ενενήντα σελίδες του κειμένου, κυριολεκτικά οι μισές αποτελούνται από πίνακες, εντυπωσιακά και πολύχρωμα γραφικά, γραμμικές προβολές, αρνητικά και θετικά πρόσημα, τα οποία όλα, ωστόσο, παραπέμπουν στά βασικά αποδομητικά ερωτήματα του Darrell Huff: ''Ποιόςτο λέει; Πώς το γνωρίζει; Τι λείπει ή αποκρύπτεται; Άλλαξε κάποιος το θέμα; Βγαίνει νόημα;'' Εάν κατά τον Huff υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιος ''ψεύδεται'' με τη χρήση στατιστικών, δύο τινά συμβαίνουν. Είτε αυτός είναι ανεπαρκής και ανίκανος ή προσπαθεί σκόπιμα να παραπλανήσει. Κατά τον Huff όταν βλέπεις πολλά στατιστικά συμβαίνει, συνήθως, το δεύτερο.

Κατ' εμέ, στα ερωτήματα του Huff πρέπει να προστεθεί και ένα τελευταίο που, στην περίπτωση των περί Κύπρω πολλών και βαθυστόχαστων πονημάτων της PRIO, είναι και το πιο σημαντικό. Ποιός πληρώνει για όλα αυτά, ή όπως ανελλιπώς ρωτάνε οι Αγγλοσάξωνες σε τέτοιου εισόδους περιπτώσεις, "Ποιος πληρώνει τον αυλητή;'' (''WHO Pays the Piper?''). Διότι, αυτός που τον πληρώνει του λέει και τι να παίξει με τον αυλό του.

Η οργάνωση PRIO έχει προβλήματα αξιοπιστίας και διαφάνειας - από καταβολές της το 1959, όταν ιδρύθηκε στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου σε μια Νατοϊκή χώρα - με επίσημη γλώσσα όχι τα νορβηγικά αλλά τα αγγλικά. Είναι αυτή μιά χρονική περίοδος όπου εμφανίζονται σαν μανιτάρια πολλά τέτοια ''ινστιτούτα'' κοινωνικών επιστημών σε πολλές δυτικές και Νατοϊκές χώρες, πολλά από τα οποία χρηματοδοτούνται μέσω παρένθετων διεθνών ιδρυμάτων και τα οποία εντάσσονται σε μια μακρόπνοη αμερικανική στρατηγική ελέγχου και διαμόρφωσης του τρόπου σκέψης και έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. (Δές γιαπαράδειγμα, Christopher Simpson, Science of Coercion: Communications Research and Psychological Warfare, 1945-1960(1994) και του ιδίου, Universities and Empire: Money and Politics in the Social Sciences During the Cold War-1988).

Ανεξάρτητα των ψυχροπολεμικών καταβολών της PRIO, όλη η προσέγγισή της σε ζητήματα όπως το Κυπριακό, για παράδειγμα, παραπέμπουν στη ψυχροπολεμική μεθοδολογία την οποία περιγράφει λεπτομερώς ο Simpson, μεταξύ των οποίων έχουμε τα ''focus groups'', ''two-step theory'' και μελέτες ανοιχτόχερα χρηματοδοτούμενες από εύπορα δυτικά κράτη (Δές επίσης Joan Roelofs, Foundations andPUBLIC Policy: The Maskof Pluralism, 2003).

Στην περίπτωση της PRIO, γενικά, αλλά και της PRIO Cyprus Center, ειδικά, έχουμε την οργάνωση να διατυμπανίζει ότι λειτουργεί ''ανεξάρτητα'', ότι υποστηρίζει πλήρως την ''ελευθερία σκέψης'' των μελετητών της, ότι δέν υιοθετεί ''πολιτικές θέσεις'' και ότι ειδικά στο κυπριακό δέν τοποθετείται ως προς την ''μορφή λύσης''.

Και, όμως, στη περίπτωση της Κύπρου η PRIO ψεύδεται ασύστολα και χωρίς αιδώ. Η πρώτη κορύφωση των δραστηριοτήτων της PRIOστην Κύπρο έγινε το 2004, με την πολυδάπανη καμπάνια της υπέρ του ΝΑΙ και του Σχεδίου Ανάν και την οποία οι PRIOρίτες ουδέποτε παραδέχθηκαν. Έφτιαξαν, οι της PRIO τότε, ειδική ιστοσελίδα και κυκλοφόρησαν τον ''Οδηγό του Πολίτη για το Σχέδιο Ανάν'', το γνωστό ''Πράσινο Βιβλίο'' που ήταν, υποτίθεται κατά την PRIO, "ουδέτερα ενημερωτικό" και το διαφήμιζαν ως τέτοιο. Αλλά, στη πράξη η συγκεκριμένη έκδοση και άλλες συναφείς και υπόγειες δραστηριότητες της PRIO, με πρωταγωνιστή τον Εγγλέζο Dan Smith, διαφήμιζαν το ΝΑΙ. O κ. Smithυπήρξε ο ιδρυτής της PRIO στη Kύπρο το 1997 και του οποίου βιογραφικό περιέχει ενδιαφέροντες ανά τη υφήλιο δραστηριότητες και εξίσου ενδιαφέροντα χρονικά κενά στην διεθνή του σταδιοδρομία. Tου απενεμήθη δε και ο επίτιμος τίτλος OME (Order of the British Empire), αποτην Βασίλισσα.

Το χειρότερο, ωστόσο, για την PRIO, είναι ότι απέκρυψε τον τότε χρηματοδοτούμενο ρόλο της ως υπεργολάβου της αμερικανικής κυβέρνησης για να διαφημίσει το Σχέδιο Ανάν. Συγκεκριμένα, η αμερικανική κυβέρνηση χρηματοδότησε υπογείως την UNOPS (United NationsOperations), η οποία με τη σειρά της χρηματοδότησε, και αυτή υπογείως, την PRIO ως υπεργολάβο υπέρ της καμπάνιας του ΝΑΙ. Πουθενά στην ιστοσελίδα της PRIO, ή στα έντυπα και μελέτες που κυκλοφόρησε τότε και μετά, δεν υπάρχει σχετική αναγνώριση (acknowledgment) και παραδοχή του μείζονος αυτού γεγονότος. Αντίθετα. Η ειρωνεία είναι ότι, έστω και καθυστερημένα, η Ουάσινγκτον παραδέχθηκε επίσημα τον ρόλο της στις χρηματοδοτήσεις της UNOPS και κατ' επέκταση της PRIO, με δήλωση της πρεσβείας της στην Αθήνα στις 14 Μαρτίου το 2006. Όχι, όμως, και η PRIO που συνεχίζει να προσποιείται μέχρι σήμερα ότι δρά ανεξάρτητα, με χρηματοδoτήσεις από την κυβέρνηση της Νορβηγίας και άλλων σκανδιναβικών κρατών.

Στην περίπτωση της υπό αναφορά μελέτης του 2014, η δημόσια παραδοχή είναι ότι χρηματοδοτήθηκε από τη Νορβηγία, Σουηδία, Δανία και Φιλανδία. Πώς όμως να δεχθούμε αυτή τη δημόσια παραδοχή όταν γνωρίζουμε το ιστορικό αναξιοπιστίας της PRIO του 2004; Όπως γνωρίζουμε καί για τις άλλες αδιαφανείς χρηματοδοτήσεις συναφών μελετών για την Κύπρο, που ακολούθησαν από τότε και τις οποίες δεν έχω χρόνο να αναλύσω στο παρόν κείμενο, αλλά για τις οποίες αναφέρομαι εκτενώς σε παλαιότερα κείμενα μου στον "Φιλελεύθερο" (''Κομπογιαννιτισμός και Προπαγάνδα" 16/03/2008 και ''Αλχημείες της PRIO'', 12/07/2009);

Το φαινόμενο PRIO, όπως και συγγενικών της GONGOS που είναι, π.χ. η International Crisis GROUP και η German Marshall Fund of the US(δές μελέτη μου στο διαδύκτιο "ΜΚΟ : Κρατικά Εργαλεία Προπαγάνδας, Ελέγχου και. Πλουτισμού") και οι αδιαφανείς, ανεξέλεγκτες και προκλητικά φιλοτουρκικές δραστηριότητες των αξιωματούχων της στη Κύπρο, θα έπρεπε να είχαν προβληματίσει προ πολλού, ώστε να είχαν τύχει της προσοχής της πολιτείας. Τίποτα δέν έχει γίνει με αποτέλεσμα η οργάνωση να δρά ασύδοτα και να σκορπίζει (μαύρα;) λεφτά παντού. Αμφιβάλλω αν διαθέτει κάν φορολογικό μητρώο στην χώρα, κάτι που σημαίνει πολλά.

Οι αξιωματούχοι της προπαγανδίζουν κατάφορα τις τουρκικές θέσεις σε off the record διεθνή φόρα και συνάξεις, με πιο πρόσφατο προπαγανδιστικό "φρούτο"την κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία ως τον αναγκαίο "καταλύτη"για την επίτευξη και εμπέδωση της ειρήνης στην Κύπρο. Ωστόσo για την "ταμπακέρα", δηλαδή μια δημοκρατική λύση που να εδράζεται στον ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό πολιτισμό,δέν θα ακούσετε ούτε θα διαβάσετε οτιδήποτε από την PRIO. Αυτά είναι, λένε, πολιτικά ζητήματα και δέν τους πέφτει λόγος. Λόγο όμως έχουν μπόλικο για όλα τα άλλα και πώς θα εμπεδωθεί η ειρήνη παράγοντας 5,500 ή 12,000 ευρώ "Μέρισμα Ειρήνης"( διαλέγετε και παίρνετε). Τι θα έλεγαν για παράδειγμα οι PRIOρίτες για ένα εναλλακτικό "Μέρισμα Ειρήνης" που θα προέκυπτε απο την αποχώρηση του κατοχικού στρατού και την απελευθέρωση περιουσιών; Για μιά σχετική μελέτη, παρακαλώ;

Αστειεύομαι, βέβαια. Όλα τα παραπάνω δεν τα καταθέτω για να πείσω έστω και ένα αξιωματούχο ή συνεργάτη της συγκεκριμένης GONGO.Tα απευθύνω σε όσους διαβάζουν τα περισπούδαστα πονήματα της και εύλογα διερωτούνται ως προς την αξιοπιστία τους.