Η ανατροπή της οικονομικής ισορροπίας

Σε μια οικονομία καθένας λαμβάνει αποφάσεις με βάση τις επιδιώξεις του και σταθμίζοντας το ευρύτερο περιβάλλον όπως το νομικό πλαίσιο (π.χ. φορολογία).  Εξού και η ψήφιση νομοθεσιών με αναδρομικότητα ιδίως σε οικονομικά ζητήματα θεωρείται προβληματική. Στην περίπτωση δανείου, η τράπεζα καταλήγει σε συμφωνία με κάποιον, συνεκτιμώντας καθένας το σύνολο του περιβάλλοντος προτού δεσμευτεί. Στην διαπραγμάτευση που προηγείται, κάθε πλευρά θέτει τις προϋποθέσεις της –κανονικά εντός της νομιμότητας- για να συμφωνήσει. Και  αυτή ήταν η κατάσταση ισορροπίας για δεκαετίες. Τα τραπεζικά ιδρύματα συνεκτιμώντας τις διαδικασίες εκποίησης ακινήτων, δάνειζαν για δεκαετίες και στο πλαίσιο αυτό, απαιτούσαν πρόνοιες και εφάρμοζαν συγκεκριμένες πρακτικές στο πλαίσιο του δανείου. Για παράδειγμα, σε στεγαστικό δάνειο με υποθήκη το ακίνητο, ο δανειολήπτης ήταν απεριόριστα εκτεθειμένος μαζί και οι εγγυητές του. Αν η τράπεζα πωλούσε το ακίνητο, τυχόν έλλειμμα από το χρέος, παρέμεινε οφειλή του χρεώστη και η τράπεζα συνέχιζε να κυνηγά τον χρεώστη και εγγυητές. Ειδικά στην Κύπρο, επιμένουμε για χρόνια να τεκμηριώνουμε ότι οι τράπεζες προχωρούσαν στην επιβολή διαφόρων καταχρηστικών πρακτικών και χρεώσεων, εξ ορισμού παράνομων βάσει και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αυτή η παρανομία όμως επικράτησε επειδή στην κορυφή του κυπριακού συγκροτήματος εξουσίας βρίσκεται το τραπεζικό σύστημα, μέχρι τις μέρες μας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τυχόν απόρριψη του νομοσχεδίου περί εκποιήσεων ελλοχεύει κινδύνους. Αλλά ισχύει και το ανάποδο. Η ψήφιση των νομοσχεδίων (όπως αρχικά προτάθηκαν) χωρίς επαρκές ελάχιστο δίκτυ προστασίας όπου πρέπει, θα επιφέρει μια φοβερή ανατροπή υπέρ των τραπεζών. Όσοι προβάλλουν άλλες χώρες με γρήγορες και απλές διαδικασίες εκποίησης και  εντοπίζουν «ανωμαλίες» εντός Κύπρου που ζητούν … την διόρθωση τους, είναι μονομερώς τοποθετημένοι υπέρ των τραπεζών. Δεν εντοπίζουν άλλες τεράστιες ανωμαλίες και ΠΑΡΑΝΟΜΙΕΣ που οι τράπεζες ασκούν για δεκαετίες στην Κύπρο και είναι αδιανόητες εκτός. Οι «ανωμαλίες» στο θέμα των εκποιήσεων υποθηκευμένων περιουσιών είναι μεν μια διαδικασία που χρειάζεται διόρθωση αλλά δεν αρκούν μερικές κινήσεις εντυπωσιασμού για να διευκολύνουν την αποδοχή των νομοσχεδίων (π.χ. εξαγγελίες «κοινωνικών» ελαφρύνσεων σε ανέργους, υποσχέσεις ότι δεν θα προβούν σε μαζικές εκποιήσεις). Αυτά πείθουν τους γνωστούς στρατευμένους των τραπεζών. Και δεν πρόκειται για εργαλεία και τέτοια εύηχα πράγματα, αλλά για τεράστια ανατροπή της ισορροπίας υπέρ των τραπεζών, που θα προκαλέσει σημαντική περαιτέρω μείωση στις τιμές των ακινήτων με πολλαπλές επιπτώσεις, χωρίς να υπάρχει σήμερα ενώπιον μας ένα ελάχιστο εχέγγυο προστασίας και αντισταθμιστικής πολιτικής. 

Μετά τα συμβάντα Μάρτιο 2013 και το μνημόνιο, τεκμηριώναμε την σωστή προσέγγιση και ταυτοχρόνως, υποβάλαμε συγκεκριμένες προτάσεις στο Προεδρικό το οποίο τα μεταβίβαζε στους συμβούλους του. Ωστόσο,  ακολουθήθηκε διαφορετική πολιτική (και φιλοσοφία) από όσα υποβάλλαμε. Σήμερα, η πολιτική τους πλέον δοκιμάστηκε στην πράξη και απέτυχε να φέρει τα αποτελέσματα που στόχευσε. Αυτό δεν μπορεί να παραβλεφθεί από όποιον σκέφτεται σοβαρά για το που πάμε από εδώ. Ακόμη και όσοι θεωρούν την υποταγή στο τραπεζικό σύστημα ως την μοναδική επιλογή υπό τις περιστάσεις, πρέπει να σκεφτούν ότι τα πράγματα οδηγήθηκαν εδώ λόγω λάθος επιλογών. Δεν γίνεται να συνεχίζεται η ίδια αποτυχημένη γραμμή που σχεδιάστηκε και στηρίχτηκε ένθερμα από συμβούλους και πολιτικούς για τα καίρια και σημαντικά θέματα (επιτόκια, ρευστότητα, καταχρηστικές χρεώσεις κ.ά.). Ενδεικτικά, δύο παραδείγματα δείχνουν ότι λίγα έχουν αλλάξει παρά τα πολλά λόγια. Εξετάζοντας το νομοσχέδιο που υποτίθεται επιδιώκει να περιορίσει την πρακτική των τραπεζών να αυξάνουν μονομερώς το επιτόκιο, το ίδιο νομοσχέδιο επιτρέπει στις τράπεζες να επιβάλλουν μονομερώς άλλες χρεώσεις που θα αυξάνουν το κόστος. Επιπλέον, στις συμβάσεις αναδιαρθρώσεων που οι τράπεζες προτείνουν σε πελάτες τους να υπογράψουν, περιέχεται παράνομη/καταχρηστική πρόνοια για δέσμευσης τους ότι δεν θα προσφύγουν σε δικαστήριο να αμφισβητήσουν τυχόν παρανομίες των τραπεζών. Αυτά γίνονται με την ανοχή ή συνέργεια των αρμοδίων.

Κώστας Μαυρίδης  - Ευρωβουλευτής