<<Η Ασφάλεια της Κύπρου εξαρτάται από ένα τσαρλατάνο>>

Του Αλβάρο ντε Σότο, του πάλαι ποτέ Ειδικού Εκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο, του πήρε μερικά χρόνια για να χωνέψει πλήρως και να παραδεχτεί δημόσια γιατί το δημοψήφισμα του 2004 για το Σχέδιο Ανάν απέτυχε με τέτοιο εντυπωσιακό τρόπο: ήταν διότι αυτός προσωπικά αλλά και η λεγόμενη “Διεθνής Κοινότητα”, δηλαδή η “International Community” ή αλλοιώς “INTCOM”, (δες σχετικά, “Where is the International Community?” Foreign Policy September/October 2002), αγνόησαν τις πασιφανείς ανησυχίες της μεγάλης πλειοψηφίας του κυπριακού λαού για τη συλλογική του ασφάλεια.

·         Μάριος Ευρυβιάδης

Το Σχέδιο Ανάν διασφάλιζε και μάλιστα με προκλητικότατο τρόπο, όλες τις δημόσια διακηρυγμένες θέσεις της Νατοϊκής Τουρκίας στο μείζον αυτό ζήτημα. Μάλιστα, η υιοθέτηση των θέσεων της Τουρκίας έγινε και με ταπεινωτικό τρόπο, για τη δική μας πλευρά, σε “διεθνή” τάχατες σύναξη μελών της INTCOM στο Μπούντεσμπεργκ της Ελβετίας. Εκεί το μήνυμα το οποίο “τσιμέντωσε” το αποτέλεσμα ήρθε από την Ουάσιγκτον- από το State Department- και ήταν κυριολεκτικά και επί λέξη το εξής: “shoot the south”.

Προσπαθούσε παρασκηνιακά και απεγνωσμένα, η δική μας πλευρά να εξασφαλίσει κάποιες “τροποποιήσεις” στο Σχέδιο. Όμως η INTCOM, δηλαδή η Ουάσιγκτον, ήταν ανένδοτη διότι παρέμενε “δεσμευμένη” σε μια κυνική συναλλαγή που ήταν να “προσφερθεί” η Κύπρος στην Τουρκία “υπό την μορφή του Σχεδίου Ανάν”, κατά παραδοχή του αμερικανού αξιωματούχου του State Department, Daniel Fried.

Η συναλλαγή έγινε αρχές του 2003 και αφορούσε την παραχώρηση στις ΗΠΑ, με αντάλλαγμα την Κύπρο, στρατιωτικών διευκολύνσεων από την Άγκυρα για την σχεδιαζόμενη αμερικανική επιδρομή κατά του Ιράκ το 2003. Παρά το γεγονός ότι οι Τούρκοι αθέτησαν τη συμφωνία, οι Αμερικάνοι παρέμειναν δεσμευμένοι σε ότι υπεσχέθηκαν κατά της Κύπρου.

Και αυτό διότι κατά τους Αμερικανούς και τους ενεργούμενούς τους, ποτέ, μα ποτέ, δεν πρέπει να δυσαρεστείται και να δυσανασχετεί η μεγάλη αυτή σύμμαχος των ΗΠΑ και της Δύσης, η Τουρκία. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να κάνει του “κεφαλιού” της. Και τότε, τι θα απογίνει και πως θα επιβιώσει η Δύση και μαζί και ο παγκόσμιος πολιτισμός, χωρίς τους Τούρκους; Ξεφεύγει και είναι “υπαρξιακό”, όπως αντιλαμβάνεστε, το ζήτημα και δεν μπορεί μια αδύναμη Κύπρος να στέκεται εμπόδιο στη επιβίωση ενός ολόκληρου πολιτισμού.

Σήμερα η Κύπρος βρίσκεται, και πάλι, σε μια αντίστοιχη με το 2004 κατάσταση. Είναι αντιμέτωπη με μια ακόμη συναλλαγή που παραπέμπει, εν μέρει τουλάχιστον, και πάλι στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή, και με τον Έσπεν Μπαρθ Άιντα να πρωταγωνιστεί στην θέση του ντε Σότο. Όπως και ο ντε Σότο, αγνοεί και αυτός το ζήτημα της ασφάλειας. Και νομίζει πως με γενικολογίες, ασάφειες και υπεκφυγές, θα βρεί τη “χρυσή τομή” στο ζήτημα, έτσι ώστε η Τουρκία να ” μπαινοβγαίνει” στην Κύπρο κατά το δοκούν και, ταυτόχρονα, οι Ελληνοκύπριοι να νοιώθουν “ασφαλείς”.

Επικουρούμενος από την INTCOM, ο Νορβηγός επιχειρεί, στο ζήτημα της ασφάλειας, να πουλήσει το παλιό κρασί του 2004-την ομηρία δηλαδή της Κύπρου από την Άγκυρα- σε “καινούργια” μπουκάλια, όπως λεν στη Εσπερία. Και πιστεύει πως είναι τόσο έξυπνος ώστε να το καταφέρει. Ευτυχώς δηλαδή.

Το φαινομενικά παράδοξο με τον Άιντα είναι πως γνωρίζει πολύ καλά τι συμβαίνει. Έχει αρκετή εμπειρία και ειδικά σε ζητήματα εθνοτικών συγκρούσεων και επίλυσης διαφόρων, ώστε να ξέρει τις βασικές αρχές πουν διέπουν διαπραγματεύσεις. Και η πιό βασική αρχή είναι η αρχή της αμοιβαιότητας και της εξισορρόπησης συμφερόντων. Σε βασικά ζητήματα ουσίας, που στην περίπτωση της Κύπρου είναι το κυρίαρχο της ασφάλειας- της αμοιβαίας ασφάλειας- το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι ,  εξ´ορισμού, μηδενικό.

Ωστόσο αυτό που ο Άιντα σήμερα επιχειρεί, είναι να μηδενίσει το αποτέλεσμα στο ζήτημα της ασφάλειας κατά της Κύπρου και υπέρ της Τουρκίας. Δεν γνωρίζει ο ευρυμαθής και πολυπράγμων έντιμος κύριος Ειδικός Εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα με το εντυπωσιακό βιογραφικό, τι γράφει ο Χένρι Κίσσινγκερ, το είδωλό του- κατά δική του δημόσια παραδοχή- στο ζήτημα της ασφάλειας;

Πως δεν μπορεί να υπάρξει “απόλυτη ασφάλεια” για ένα κράτος ή μια Δύναμη; Που είναι η επιδίωξη της Τουρκία στην Κύπρο; Και πως μια τέτοια επιθυμία οδηγεί στην ρευστότητα, στη ανισορροπία και τελικά στη σύγκρουση; Ασφαλώς και το γνωρίζει.

Του το υπενθυμίζω, όμως, επειδή ως επιφανές μέλος της INTCOM είναι “μπίζιμποντι” και πιθανό, στην περίπτωση της Κύπρου, να του διαφεύγει. Γράφει ο Κίσσινγκερ: “η επιθυμία της απόλυτης ασφάλειας (από μια) Δύναμη …σημαίνει την απόλυτη ανασφάλεια για όλες τις άλλες”. (δες, Henry A. Kissinger, “A World Restored: Μetternich, Castlereagh and the Problems of Peace, 1812-1822).

Ωστόσο δεν είναι μόνο τον Κίσσινγκερ που προσποιείται πως έχει ξεχάσει ο Άιντα. Έχει προφανώς ξεχάσει και τον εαυτό του και το δικό του έργο για ζητήματα ασφάλειας, επίλυσης διαφορών και εμπέδωσης της ειρήνης, σε περιπτώσεις ακριβώς όπως είναι αυτή της Κύπρου .

Κυριολεκτικά “παίζει πελλόν” για αυτά που έχει γράψει και για τα εμπειρικά συμπεράσματα που έχουν προκύψει, από συλλογικές έρευνες που έχει κάνει σε περιοχές συγκρούσεων σε Αφρική και Ασία. Αυτά καταγράφονται στο συλλογικό του έργο, “Peace building and and Police Reform” (2000).

Όμως φαίνεται να έχει πάθει μια μορφή ιδιόμορφης αμνησίας διότι τα αγνοεί παντελώς στις διαπραγματεύσεις που “εποπτεύει” στην Κύπρο. Κατά τον μελετητή και ερευνητή Άιντα, το ζήτημα της ασφάλειας πρέπει να ιεραρχείται πρώτο σε κάθε προσπάθεια εμπέδωσης της ειρήνης.

Και υπογραμμίζει πως σε όσες περιπτώσεις αγνοήθηκε η βασική αυτή αρχή, εκεί που δεν διασκεδάστηκε το ζήτημα ανασφάλειας ανάμεσα στον πληθυσμό, η οικοδόμηση της ειρήνης απέτυχε. (δες κείμενό μου στον “Φιλελεύθερο” 12/5/15, ” Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντα και το ζήτημα της ασφάλειας”).

Μάλιστα το σλόγκαν για την εμπέδωση της ειρήνης, “Security First Appoach”, (“Ασφάλεια Πρώτιστη Προσέγγιση”), πιστώνεται σε αυτόν και στους συνεργάτες του. Όμως στην “κυπριακή” του ατζέντα το έχει τελευταίο, ενώ κάθε τόσο αφήνει να του “ξεφύγουν” λόγια , όπως πρόσφατα για την ανάγκη σύγκλισης “πενταμελούς” για το ζήτημα της ασφάλειας και με αναφορές σε “εγγυήτριες” δυνάμεις κλπ. Όλα παραπέμπουν σε πάγιες τουρκικές θέσεις.

Στην Κύπρο ο Άιντα βρίσκεται με μια δοτή ατζέντα την οποία αφού αισίως εφαρμόσει θα πάρει τις αμοιβές του, πιθανότατα μια υψηλόβαθμη θέση στη Γραμματεία του ΟΗΕ. Όπως έχω υποστηρίξει (δες “Από την Νορβηγία στη Λευκωσία”, “Φιλελεύθερος” 19/4/15) ο Άιντα είναι μωροφιλόδοξος, γεγονός που διαπιστώνει και ο αμερικανός πρέσβης στο Όσλο Benson K. Whitney. Ο τελευταίος σκιαγραφεί την προσωπικότητά του Άιντα σε τηλεγράφημα προς Ουάσιγκτον τον Ιούλιο του 2008 που διέρρευσε από τα Wikileaks.

Σε άλλα τηλεγραφήματα οι αμερικάνοι του μπλέκουν μεν το εγκώμιο ως φιλοαμερικανού και βέρου “ατλαντιστή” που εξυπηρετεί τα αμερικάνικα συμφέροντα, αλλά τον παρουσιάζουν και ως εξουσιολάτρη έτοιμο να προωθήσει πρωτίστως το προσωπικό του συμφέρον. Κάποιοι Νορβηγοί συνάδελφοι του δεν φαίνεται να τον έχουν σε υπόληψη αφού στα τηλεγραφήματα των Wikileaks τον εμφανίζουν ως δουλόφρονα (“fawing”), ιδιαίτερα έναντι των ΗΠΑ.

Η ατζέντα του Άιντα για Κύπρο είναι να “κλείσει” το κυπριακό όπως επιτάσσουν τα ευρωατλαντικά συμφέροντα και η ιδεολογία του ευρωατλαντισμού που τα διέπει. Μέσα από αυτό το πρίσμα, δεν υπάρχει χώρος για ένα αυτόνομο κυπριακό κράτος. Συνεπώς το υφιστάμενο κράτος, δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία, πρέπει να καταλυθεί και τη θέση του να πάρει ένα ιδιόμορφο (“suis generis”) κρατικό  μόρφωμα το οποίο να διατηρεί μεν τα “τυπικά” χαρακτηριστικά κράτους, αλλά στην πράξη να είναι ενεργούμενο ξένων δυνάμεων και τοποτηρητών.

Κατά την ιδεολογία του ευρωατλαντισμού η κατοχύρωση των ευρωατλαντικών σχέσεων περνά μέσα α) από το “θεσμικό” πάντρεμα του ΝΑΤΟ με την Ευρωπαϊκή Ένωση και β) με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Και στις δυο περιπτώσεις αυτό είναι αδύνατο χωρίς την ακύρωση θεσμικών όπλων που κατέχουν Κύπρος και Ελλάδα στους μηχανισμούς της ΕΕ.

Ειδικά στο ζήτημα της θεσμικής συνεργασίας ΝΑΤΟ και ΕΕ, ο Άιντα έχει αγαστή συνεργασία με τον σημερινό Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, και πρώην Πρωθυπουργό της Νορβηγίας (2001 και 2005-20013) Jens Stoltenberg. Αυτό δεν ειναι τυχαίο. Ο Άιντα είναι προστατευόμενός του. Αυτός τον ανέδειξε σε πολύ νεαρή ηλικία και αυτός τον “προβίβασε” από απλό γραφειοκράτη σε Υπουργό, πρώτα Άμυνας και μετά Εξωτερικών της Νορβηγίας (2011-2013).

Η ατζέντα και των δυο για την Τουρκία είναι η ίδια. Η τουρκολαγνεία του Stoltenberg είναι χωρίς όρια. Με την κρίση στη Συρία είναι σε καθημερινή διάταξη. Η αντίστοιχη τουρκολαγνεία του Άιντα είναι επιτήδεια καμουφλαρισμένη. Όμως δεν διαφέρει ποσώς. (Έχει τρέξει, μαζί με τη γυναίκα του και “μαραθώνιο” στην Πόλη- από την “Ανατολή μέχρι την Δύση”, πάνω στη γέφυρα, διαβάζουμε!).

Στην περίπτωση του Έσπεν Μπαρθ Άιντα η Κύπρος έχει να κάνει με ένα επιτήδειο τσαρλατάνο, ο οποίος όχι τυχαία επιλέχτηκε για να διαδεχτεί τον Αλεξάντερ Ντάουνερ. Και οι δυο είχαν “παράλληλες” διεθνείς καριέρες ως εκτελεστικά όργανα της INTCOM. Ο Άιντα βρίσκεται στην Κύπρο για να ολοκληρώσει το έργο του Ντάουνερ και της INTCOM.

Το έργο του θα το δούμε, οσονούπω, στο ζήτημα ειδικά της ασφάλειας- των λεγόμενων “εγγυήσεων” και των λεγόμενων “εγγυητριών” δυνάμεων. Εκεί η αμοιβαία υποκρισία που χαρακτηρίζει το σύνολο των διαπραγματεύσεων θα συγκρουστεί, αναπόφευκτα, με την πραγματικότητα.

Αυτή είναι η μεγάλη πλειοψηφία του κυπριακού λαού. Και το όχι και τόσο μυστικό όπλο του λαού είναι , όπως ακροθιγώς προανέφερα, ο ίδιος ο Άιντα. Πραγματικά πιστεύει, ο άνθρωπος, πως είναι εξυπνότερος από τον διπλανό του.