<<Σύγκρουση φιλοσοφιών με αφορμή την Ελλάδα>>

Του Ανδρέα Θεοφάνους, Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας - Πρόεδρος Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Πανεπιστημίου Λευκωσίας 

Ακούοντας αφ’ ενός τις δηλώσεις του Γερμανού Υπουργού Οικονομικών Β. Σόιμπλε και αφ’ ετέρου του Έλληνα Υπουργού Οικονομικών Γ. Βαρουφάκη για την πρόσφατη συμφωνία για την Ελλάδα είναι δυνατόν να υποθέσει κάποιος ότι αναφέρονται σε διαφορετικά κείμενα. Η πραγματικότητα είναι ότι υφίσταται μια μάχη ουσίας αλλά και γοήτρου η οποία δεν έχει λήξει. 

Ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει το όλο σκηνικό.  Μάλλον κερδήθηκε χρόνος και από τις δύο πλευρές.  Η Ελλάδα μπορεί να προβάλει ως θετική εξέλιξη το γεγονός ότι η ρήτρα για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4,5% καθίσταται πιο ελαστική.  Είναι επίσης δυνατό να καταγραφεί ως θετική εξέλιξη η αποτροπή νέων μέτρων λιτότητας καθώς και η υπό προϋποθέσεις χρηματοδότηση κοινωνικών μέτρων.  Η Γερμανία υπογραμμίζει τις δεσμεύσεις της Ελλάδας έναντι του χρέους της και ότι το πρόγραμμα θα συνεχίσει να αξιολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.  Επίσης η Γερμανία και το ευρωπαϊκό κατεστημένο επίσης χαιρετίζουν με ικανοποίηση το γεγονός ότι η Ελλάδα δεσμεύτηκε να μην λάβει μονομερώς κανένα μέτρο.

Επί της ουσίας η Ελλάδα εξακολουθεί να τονίζει την ανάγκη αλλαγή πλεύσης και οικονομικής φιλοσοφίας καθώς η μνημονιακή πολιτική της σκληρής λιτότητας οδήγησε τη χώρα στην εξαθλίωση. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοηθεί ότι η Ελλάδα τονίζει την ανάγκη της αλλαγής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.  Ούτως ή άλλως πέραν των ιδεολογικών προσεγγίσεων, υπάρχει τέτοιος βαθμός εξουθένωσης που για τη νέα ελληνική κυβέρνηση είναι αδύνατο να συνεχίσει μια πολιτική που δεν θα διαφέρει ουσιαστικά από την προηγούμενη. 

Η ηγεμονική Γερμανία από τη δική της σκοπιά επιδιώκει τη διαιώνιση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων καθώς θεωρεί ότι επωφελείται. Και αυτό ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η ύφεση χτυπά την πόρτα και της Γερμανίας. Πάνω απ’ όλα όμως για το Βερολίνο τίθενται θέματα ιδεολογίας αλλά και γοήτρου.  

Αναπόφευκτα η σύγκρουση των δύο φιλοσοφιών θα συνεχισθεί.  Θα ήταν εξαιρετική εξέλιξη εάν η φιλοσοφία που διέπει την Ευρωζώνη εδιαφοροποιείτο με τρόπο που είναι δυνατό να ενθαρρυνθεί η οικονομική ανάπτυξη χωρίς να παραγνωρίζονται οι στόχοι της εξυγίανσης και του εξορθολογισμού των οικονομιών. Άλλωστε έχει πια εμπεδωθεί ότι η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης είναι προβληματική.  Όμως για μια τέτοια πορεία απαιτείται η αλλαγή της γερμανικής φιλοσοφίας και θεώρηση των πραγμάτων.  Βραχυπρόθεσμα το πιθανότερο σενάριο είναι η συνέχιση των τριβών και των πολιτικών της λιτότητας με την αυστηρή προσήλωση στη δημοσιονομική πειθαρχία.  Είναι όμως αμφίβολο κατά πόσον η πολιτική αυτή θα αντέξει στην πορεία του χρόνου.

Στην περίπτωση της Ελλάδας είναι αδύνατη η αποπληρωμή των χρεών καθώς και η εκπλήρωση των υποχρεώσεων της με την υφιστάμενη οικονομική πολιτική. Πέραν τούτου οι εξελίξεις είναι δυνατόν να οδηγήσουν μεταγενέστερα την Αθήνα σε στάση πληρωμών και έξοδο από την Ευρωζώνη.  Και τούτο παρά το γεγονός ότι διάφοροι αξιωματούχοι υπογραμμίζουν ότι η θέση της Ελλάδας είναι στην Ευρωζώνη.  Πάντως στάση πληρωμών εντός της Ευρωζώνης πριν την προσφυγή σε εθνικό νόμισμα θα δημιουργήσει σοβαρές επιπλοκές πέραν της Ελλάδας.

Η ελληνική κυβέρνηση υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, τη σημασία της πάταξης φοροδιαφυγής και της διαφθοράς.  Η υλοποίηση της πολιτικής αυτής θα είναι πολύ αποτελεσματική εάν συνοδευτεί με μια πολιτική ουσιαστικής μείωσης της φορολογίας σε όλα τα επίπεδα και αυστηρές ποινές μη συμμόρφωσης.  Σε διαφορετική περίπτωση θα είναι πολύ δύσκολο για οποιαδήποτε κυβέρνηση να εξασφαλίσει τα απαιτούμενα έσοδα.

Ενώ η συζήτηση για την Ελλάδα θα συνεχίζεται, οι αναμενόμενες εκλογικές αναμετρήσεις σε διάφορες χώρες της Ευρωζώνης θα συμβάλουν με τη σειρά τους ποικιλοτρόπως στις εξελίξεις.  Πάντως η συνέχιση των εμμονών της Γερμανίας θα οδηγήσει σε επιπρόσθετες έντονες τριβές και θα αυξηθούν οι πιθανότητες αποχώρησης κάποιων μελών της Ευρωζώνης.  Ούτως ή άλλως ακούοντας τις τοποθετήσεις σε διακυβερνητικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς και τις αντεγκλήσεις, καθίσταται προφανές ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αλληλεγγύη αλλά η ΕΕ έχει σήμερα καταστεί Πύργος της Βαβέλ.

Οι εξελίξεις στους επόμενους μήνες θα καθορίσουν πολλά.  Όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για την Ευρωζώνη.  Αν η ίδια η ΕΕ δεν αντιληφθεί τις ευρύτερες προεκτάσεις της ελληνικής κρίσης και ότι αυτή προσφέρεται για επανεξέταση και βαθύ προβληματισμό για τη μελλοντική της πορεία θα έχει χάσει μια χρυσή ευκαιρία να επανακτίσει το κύρος της διεθνώς αλλά και ανάμεσα στις χώρες μέλη της.