<<Σύζευξη Οικονομικών και Πολιτικής>>

 

Του Δρα Παναγιώτη Κ. Αυξεντίου* 

Το θέμα σαν πολύπλευρο θα εξεταστεί σε συντομία, και κατ’ ανάγκην και σκοπιμότητα η ανάμειξη της ελαφρότητας και σοβαρότητας επαφίεται στην κρίση του διακριτικού αναγνώστη.

Κατ’ εξοχήν τα οικονομικά εδράζονται στη λογική, άνευ της οποίας, κατά το Λόρδο Robbins, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν ούτε αυτή την ύπαρξή τους. Η πολιτική, η οποία μεταπολεμικά έστεψε εαυτήν επιστήμη, με την πάροδο του χρόνου αυτοξεφτυλίστηκε και κατάντησε αντικείμενο φαρσοκωμωδίας. Με αρκετούς νομικούς στην κορυφή της που εξ αντικειμένου καμία σχέση δεν έχουν με την επιστήμη μπλέκονται στον υποκειμενισμό της πολιτικής για να γελοιοποιηθούν, όπως έγραψε για τους βασιλείς ο Καβάφης με τα «κούφια λόγια τους».

Ένα χαρακτηριστικό των οικονομικών είναι η προσήλωσή τους στο κόστος με φόντο την εναλλασσόμενη προσφερόμενη ευκαιρία, η οποία σε συσχετισμό με το προβλεπόμενο ευεργέτημα καθορίζει μια απόφαση. Στέκουν σε στερεά βάση όταν αποφεύγουν το υποκειμενικό στοιχείο, όπως ποιο είναι το διαφυγόν κόστος μιας κοινωνικής ή οικογενειακής σχέσης, αν δηλαδή αντί της αγάπης αφιέρωνε κάποιος το χρόνο για να κερδίζει χρήματα. Στην πολιτική εναλλακτικές λύσεις είναι περιορισμένες και αυτές κατά το πλείστον είναι ποιοτικής παρά ποσοτικής φύσεως μα αποτέλεσμα το πεδίον να καταντά χωράφι ελεύθερης βοσκής στο οποίο πρυτανεύει ο δογματισμός, δηλαδή αυτό πιστεύω και συζήτηση δεν δέχομαι, όπως περίπου γίνεται συνήθως με το σκεπτικό των διαφόρων θρησκειών.

Η σχέση θρησκείας και πολιτικής είναι πιο διάχυτη στον κομμουνισμό ο οποίος με τη μέθοδο πλύσης εγκεφάλου, όπως οι θρησκείες, επεδίωξε το σχήμα πολιτικοοικονομικής θρησκείας. Για να απαλλαγεί από τα οικονομικά αδιέξοδα στα οποία έσπρωξε το ΑΚΕΛ την Κύπρο εμπνεύστηκε την υπονόμευση της προβλεπόμενης κατρακύλας διακηρύττοντας ότι η μισή βάση των οικονομικών είναι η ψυχολογία, άρα με την αρμόζουσα προπαγάνδα η οικονομία θα βρει ξανά το βηματισμό της. Κατά παράδοξο τρόπο ο αντικομμουνιστής Αναστασιάδης συνειδητά ή με προσωπική επιδερμική επιπολαιότητα έγινε ακόλουθος της Ακελικής προσέγγισης διατυμπανίζοντας με επιμονή ότι οι εξωφρενικές δεσμεύσεις και αναπτυξιακές του εξάρσεις θα κινητοποιούσαν την επιχειρηματική τάξη σε τέτοιο βαθμό που οι παλιές καλές μέρες θα επανέλθουν γρήγορα στο νησί. Υπάρχει εδώ μια διαπίστωση ότι τα δυο ακραία κόμματα έχουν την ίδια αντι-υφεσιακή προσέγγιση προσυπογράφοντας στη φυσική παρατήρηση, ότι δηλαδή τα αντίθετα έλκοντα. Κάτι παρόμοιο παρατηρείται επίσης και στην κοινή θέση ΑΚΕΛ – ΔΗΣΥ αναφορικά με τη στρατηγική λύσης του Κυπριακού.

Με διάχυτο δογματισμό οι δυο ακραίες κομματικές παρατάξεις παραγνώρισαν κραυγαλέα οικονομικά συμπεράσματα, και αντιδημοκρατικά και με έκδηλη απέχθεια στην κριτική προχωρούν με ελλιπές ακαδημαϊκό και αναλυτικό οπλοστάσιο στην λήψη αποφάσεων. Σαν να μην υπήρχαν άξιοι οικονομολόγοι να ηγηθούν του Υπουργείου Οικονομικών, στρατηγικού στην παρούσα οικονομική ύφεση, διορίζεται υπερθέσμιος μη-χαρισματικός ζηλωτής με δίπλωμα στις πολιτικές σπουδές χωρίς άξια αναφοράς διοικητική πείρα, ίσως με το δικαιολογητικό ότι όλοι μας είμαστε οικονομολόγοι (Μήπως πρότυπο του Προέδρου είναι ο υπό Κληρίδη διορισμός του άνευ προσόντων Χριστοδούλου σε παρόμοιες θέσεις με μόνο δικαιολογητικό την τιμιότητα που εκ των υστέρων απεδείχθη ανύπαρκτη;). Η περιθωριοποίηση του Νομπελίστα Πισσαρίδη εντάσσεται στο ίδιο σκεπτικό το οποίο στην τελευταία ανάλυση είναι και το σκεπτικό Αναστασιάδη που αντανακλάται στους διορισμούς υπουργών. Όταν δογματικά οι διορισθέντες είναι οι άριστοι των αρίστων, ο απαραίτητος κυβερνητικός ανασχηματισμός αποκλείεται, γιατί εξ ορισμού οι αντικαταστάτες τους θα είναι δεύτερης διαλογής. Με άλλα λόγια, και τέτοια λογική χαμήλωμα του πήχυ είναι αδιανόητο εκτός αν χαίρει της Αρχιεπισκοπικής ευλογίας.

Λόγω συντάγματος ο φιγουράτος και από δογματισμό πλούσιος πρόεδρος πλησιάζει σε ισχύ τους ανά την γη και ιστορία δικτάτορες. Είναι διαπιστωμένο ότι τα σφάλματα που απορρέουν από δικτατορικές εξουσίες είτε παραμένουν αδιόρθωτα για μεγάλο χρονικό διάστημα είτε επιχειρείται διόρθωσή τους με τέτοιο ρυθμό που δεν επιτρέπει αντιστροφή του ήδη δημιουργηθέντος καταστροφικού ρυθμού. Με κεκτημένη ταχύτητα οι επενδύσεις διαστρέφονται με πολιτικά κριτήρια με επακόλουθο την σπατάλη και την οικονομική διαστρέβλωση. Κατά κανόνα η αυτοσυντήρητη διαφθορά, παρ’ όλες τις προσπάθειες συγκάλυψης, διαχρονικά μολύνει την κοινωνία μέχρις ότου επιφέρει τη γενική καταστροφή. Παραδειγματική είναι η δογματική βάση της οικονομικής πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης και η συγκάλυψη του κόστους επενδύσεων γενικά αλλά ιδιαίτερα του περιβάλλοντος που συνέβαλαν στην αποθεμελίωση του οικονομικού συστήματος. Παρόμοιο παράδειγμα με κέντρο τις πελατειακές σχέσεις στην Ελλάδα είχε παρόμοια αποτελέσματα.

Οι κυβερνήσεις για να εξασφαλίσουν την λήθη του παρελθόντος, ιδιαίτερα των δικών τους σφαλμάτων με κοκοριστική έπαρση εξαγγέλλουν «γύρισμα της σελίδας» και εθελοτυφλικά αποφεύγουν την σκληρή πραγματικότητα της μακροβιότητας της μνήμης. Η λήθη, δυστυχώς για τους πολιτικούς, δεν εξορκίζεται με φανφάρες και πεισματικά παραμένει ευθέως ανάλογη του βάρους των ανομημάτων. Στο φως των ανωτέρω ο αναγνώστης καλείται να κρίνει τις συνέπειες των δύο συνιστώντων κρατών που κατοχύρωσε το μνημόνιο Αναστασιάδη-Έρογλου το Φεβρουάριο του 2014 και την εκρηκτικότητα της θεατρικότητας της απόδοσης ευθυνών από τον Πρόεδρο σε ξένους παράγοντες, οι οποίοι με παραπλάνηση συντέλεσαν στο διαπραχθέν ανόμημα.

Στο λαβύρινθο των ανθρωπίνων σχέσεων η σύζευξη οικονομικών και πολιτικής είναι μεν αναπόφευκτη χωρίς να είναι παραγωγική. Αυτή η σύζευξη μοιάζει με το γάμο που επιβάλλεται από την ανάγκη ανθρώπινης επιβίωσης χωρίς να συνοδεύεται κατ’ ανάγκη και από ευτυχία. Η εκλογή των εταίρων, είτε γίνεται ελεύθερα είτε με την παραδοσιακή «προξενήτρα», δεν εγγυάται ότι ο γάμος θα είναι άμοιρος εμποδίων. Το ίδιο συμβαίνει με την σύζευξη οικονομικών και πολιτικής είτε αυτή είναι προϊόν δημοκρατικής βούλησης είτε αποτέλεσμα δικτατορικής αυθαιρεσίας. Όπως στο γάμο δαιμονοποιείται η πεθερά σαν ο μοχλός αναστάτωσης, έτσι και στη σύζευξη οικονομικών και πολιτικής η κυβερνητική παρεμβατικότητα είναι υπεύθυνη για την ποικιλότροπη διαστρέβλωση της οικονομίας και υπόσκαψη του κύρους των οικονομικών. Η αντίθεση επιδιωκόμενου σκοπού και αποτελέσματος, σε οξύμωρο σχήμα, υποδεικνύει την ειρωνεία του ευγενούς κινήτρου της αγάπης και των δύο παραγόντων ανωμαλίας (της πεθεράς για το γιο της και της κυβέρνησης για την υποστήριξη των πελατειακών της σχέσεων) να παράγει ευχάριστα αποτελέσματα.

Λόγω ποιοτικών παραγόντων δεν ενδιαφέρει αν ο γάμος από συνοικέσιο είναι πιο επιτυχημένος από το γάμο από ελεύθερη εκλογή εταίρων. Στην πολιτισμική εξέλιξη διαπιστώνεται ότι ο παράγοντας ελευθερίας επικράτησε στη δημοκρατική εκλογή κυβέρνησης όπως επίσης στην εκλογή εταίρου. Επομένως, πιστεύεται ότι από τη μια πλευρά η κατάργηση των πελατειακών σχέσεων θα είναι θετικό βήμα για μείζονα δημοκρατική πρόοδο, ενώ από την άλλη μεριά η ελευθερία εκλογής συζυγικού εταίρου εκτός της επικύρωσης ενός θεμελιώδους ανθρωπίνου δικαιώματος, αν μη τι άλλο προβλέπει, χωρίς να εγγυάται, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια του γάμου, την απόλαυση του σεξ.

Απαλλάσσεται ο Αναστασιάδης από τέτοιες προβλέψεις παρόλο που δύσκολα βρίσκει κάποιος κάτι το σημαντικό που δεν υποσχέθηκε. Οι υποσχέσεις χρειάζονται «χρόνο» για την υλοποίησή τους, δηλαδή βασίζονται σε προβλέψεις και όχι στη μαγεία. Ανέκαθεν οι οικονομολόγοι απέφευγαν τις προβλέψεις, ιδιαίτερα τις μακροχρόνιες. Όχι όμως ο Αναστασιάδης, που με την τήβεννο του οικονομολόγου προφήτευσε ότι σε 20 χρόνια το εθνικό εισόδημα της Κύπρου θα διπλασιαστεί. Η πρόβλεψη του κατατάσσεται κι αυτή σαν ανέξοδος ορρός αισιοδοξίας. Το αν παραβιάζει το γνωμικό του J. K. Galbraith ότι «Το μοναδικό λειτούργημα της οικονομικής πρόβλεψης είναι να προσδώσει κύρος στην αστρολογία» του είναι μάλλον αδιάφορο. Μέσα στις τόσες αερολογίες μια επιπρόσθετη δεν αλλοιώνει ποσώς το σκηνικό. Εξάλλου, με αερολογίες το τρύπιο μπαλόνι ποτέ δεν γεμίζει.

* Ομότιμος Καθηγητής των Οικονομικών του Πανεπιστημίου Calgary, Canada