<<Ποιος προστατεύει την κοινωνία από τους «προστάτες»*>>

Πολλές φορές τεκμηριώσαμε το ρόλο που για δεκαετίες ασκεί το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο, όντας στην κορυφή του κυπριακού συγκροτήματος εξουσίας και υπεράνω του νόμου. Τρανό παράδειγμα είναι η μαζικότερη και συστηματικότερη χρήση καταχρηστικών/παράνομων πρακτικών και χρεώσεων σ' όλη την ΕΕ, επί των αδύνατων καταναλωτών (δανειοληπτών) στους οποίους όμως η ΕΕ παρέχει αυξημένη προστασία μέσω συγκεκριμένης Οδηγίας και κατ΄επέκταση μέσω κατευθυντήριων ευρωπαϊκών δικαστικών αποφάσεων.

Στην Κύπρο, ως να μην είμαστε μέλος της ΕΕ, επικράτησε μια διαχρονική «προστασία» καθιστώντας τις τράπεζες υπερεξουσία και την  προσέφεραν κρατικά και θεσμικά όργανα (π.χ. Υπουργείο Οικονομικών, Βουλή). Το  χειρότερο είναι που στις τράπεζες «υποτάχτηκαν» κατά καιρούς εκείνα τα πολιτειακά όργανα (Γεν. Εισαγγελία, Κεντρ. Τράπεζα, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κ.ά.) με αποστολή την προστασία της κοινωνίας με εφαρμογή της νομοθεσίας από τις παρανομίες των τραπεζών. Χαρακτηριστικό της στρέβλωσης, υπήρξε η στάση πριν χρόνια του  επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, που όταν του υποδείχθηκαν παράνομες χρεώσεις τραπεζών (π.χ. χρεώσεις και επιτόκια πέραν των επιτρεπομένων από τη νομοθεσία), σχολίασε απλώς ότι «δεν χρεώνουν τον ίδιο τέτοιες χρεώσεις». Αυτή ήταν η απάντηση από το θεματοφύλακα εφαρμογής της νομοθεσίας! 

Ο τραπεζικός τομέας απέδωσε οφέλη και εργασία αλλά δεν αντισταθμίζουν τις ζημιές, δυστυχία και πόνο (πέραν από οικονομικούς δείχτες) που επέφερε στις ζωές των ανθρώπων. Σήμερα, παρά το τραπεζικό έγκλημα με καταστροφικές επιπτώσεις στην κοινωνία και στις επιχειρήσεις, ελάχιστα έχουν αλλάξει. Κάτι που άλλαξε είναι που αρκετοί επιδιώκουν ανέλιξη (με εκλογή ή διορισμό σε αξίωμα), αλλά είναι «υποχρεωμένοι» σήμερα να εκφράζουν μια γενικόλογη κριτική για τις τράπεζες, για να … πείθονται οι αφελείς. Αλλά τίποτα παραπάνω. Και η ευνοϊκή μεταχείριση αναδεικνύεται ξανά βάσει της όλης διαχείρισης γύρω από το πλαίσιο αφερεγγυότητας.

Πιο κάτω παρατίθενται συνοπτικά τα βασικά επιχειρήματα υπέρ των τραπεζών με βάση την αφερεγγυότητα και σχετική απάντηση: (α) «Η σωστή δικαιοσύνη επιβάλλει επίσπευση της εκποίησης περιουσιών αφού αλλού κρατά ένα χρόνο ενώ στην Κύπρο μια δεκαετία». Η  διαδικασία εκποίησης στην Κύπρο είναι συγκριτικά χρονοβόρα, αλλά η σωστή δικαιοσύνη δεν αλλάζει μονομερώς το νομοθετικό πλαίσιο υπέρ των τραπεζών για τα υφιστάμενα δάνεια (που συμφωνήθηκαν πριν χρόνια κάτω από σαφές νομοθετικό πλαίσιο). Μόνο στην Κύπρο αλλάζουν οι κανόνες του παιγνιδιού στη μέση του αγώνα ώστε μόνο οι τράπεζες να μπορούν να βάζουν γκολ και αυτό να θεωρείται δίκαιο, χωρίς καν δίχτυ προστασίας των αδυνάτων. (β) «Η νέα νομοθεσία επιβάλλεται για να κυνηγήσουν οι τράπεζες τους μεγαλο-οφειλέτες». Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες κινούνται για χρόνια εναντίον όποιου θέλουν βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας και το κάνουν σήμερα εναντίον των μικρών, αλλά για τους μεγάλους, χρειάζεται…  νέα νομοθεσία! (γ) «Οι τράπεζες δεσμεύονται να μην κυνηγήσουν τους μικρούς». Στην Κύπρο, εκ των προτέρων αναφορά σε «δέσμευση», κατάντησε βέβαιη ακύρωση εκ των υστέρων. Οι τράπεζες εφαρμόζοντας το σε προχωρημένο επίπεδο, «δεσμεύονται» εκ των προτέρων για τους μεγάλους και κινούνται ήδη με αγωγές εναντίον των μικρότερων.       

Το επιχείρημα που δεν προβλήθηκε (αλλά θα ήταν σοβαρό) είναι πως «αυτό δέχεται η Τρόικα». Αυτό προφανώς δεν συμφέρει πολιτικά και η Κυβέρνηση ενώ είχε ενάμιση χρόνο για να δράσει, δεν το έπραξε, με αποτέλεσμα αναπόφευκτα να μην υπάρχει άλλη επιλογή. Έτσι όπως συνέβηκε στην αντιμετώπιση του κουρέματος, το ίδιο με τα επιτόκια, το ίδιο με τις λεγόμενες αναδιαρθρώσεις, το ίδιο τώρα. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, όσο βάναυση και να είναι η νομοθεσία περί αφερεγγυότητας, η κυβερνητική γραμμή τα χειραγώγησε για να αποτελεί τη μοναδική διέξοδο. Πρόκειται για πολιτική που οδηγεί τα πράγματα ώστε παρά να σου κόψουν το κεφάλι, καλύτερα το χέρι. Εκείνο λοιπόν που επιχειρηματολογούσαμε πριν δύο χρόνια για να αποφευχθεί, το επαναλαμβάνουμε και τώρα. Η κατάσταση οδηγήθηκε εδώ ως αποτέλεσμα επιλογών, με τρόπο ώστε το αδιέξοδο να προκαλεί πολλαπλάσιο κόστος. Προφανώς, η «εγχώρια Τρόικα» φροντίζει εκ των προτέρων για τις τράπεζες και φυσικά ούτε λόγος για εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας με αποτελεσματικό τρόπο στην Κύπρο.   

Κώστας Μαυρίδης  *Το παρόν άρθρο γράφτηκε πριν την διαμόρφωση και ψήφιση των σχετικών νομοθεσιών που περιέχουν πολλές βελτιωτικές τροποποιήσεις που πρέπει να αξιολογηθούν.