<<Παράλληλο νόμισμα: Η γκρίζα ζώνη πριν το Grexit.>>
του Ferdinando Giugliano
Ποια βήματα μπορεί να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να παραμείνει στο ευρώ χωρίς να παραδοθεί στις απαιτήσεις των δανειστών. Πώς μπορεί να διαχειριστεί τις τράπεζες και τις πληρωμές στο εσωτερικό. Οι νομικές δυσκολίες και ο κίνδυνος ατυχήματος.
Ακόμα και αν η Ελλάδα καταφέρει να αποπληρώσει το δάνειο των 450 εκατ. ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την Πέμπτη, θα δυσκολευτεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της τις επόμενες εβδομάδες αν δεν καταλήξει σε μια συμφωνία με τους εταίρους την στην ευρωζώνη, ανοίγοντας την πόρτα της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, που είχε στοιχειώσει την Ευρώπη το 2012.
«Ακούγονται πολλές εύκολες κουβέντες, αλλά δεν υπάρχουν μηχανισμοί για να εξαναγκαστεί η Ελλάδα να βγει από το ευρώ και δεν φαίνεται πως θέλουν να προχωρήσουν σε οικειοθελή έξοδο» υποστηρίζει ο Benedict James, στέλεχος στη νομική εταιρεία Linklaters. «Το πιθανότερο είναι πως η κυβέρνηση θα αρχίσει σταδιακά να στερεύει από ευρώ» προσθέτει.
Με το ένα πόδι εντός και το άλλο εκτός
Ένα πιθανό σενάριο είναι η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ ευρισκόμενη ταυτόχρονα σε μια γκρίζα ζώνη που θα δοκιμάσει τις αντοχές των κανονισμών του ενιαίου νομίσματος. Η ελληνική κυβέρνηση θα επέβαλλε κεφαλαιακούς περιορισμούς για να αποτρέψει την εκροή καταθέσεων και θα εξέδιδε υποσχετικούς τίτλους (IOUs) στους πιστωτές και στους δημοσίους υπαλλήλους για να καλύψει τη δημοσιονομική τρύπα.
Οι ανησυχίες αυτές τροφοδοτούνται από την επιδείνωση του τραπεζικού συστήματος και των δημόσιων οικονομικών. Οι καταθέσεις των ελληνικών τραπεζικών ιδρυμάτων έχουν συρρικνωθεί κατά 23,6 δισ. ευρώ ή 14% από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τη UBS, ενώ αυξάνεται η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ.
Εν τω μεταξύ τα έσοδα από φόρους εισρέουν με βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι αναμενόταν. Αυτό εξαναγκάζει την Αθήνα να δίνει αγώνα για να βρει χρήματα καθώς είναι αντιμέτωπη με ένα απαιτητικό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμών – μία δόση 458 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ στις 9 Απριλιόυ – ενώ πρέπει να πληρώσει συνταξιούχους, υπαλλήλους και προμηθευτές.
Αναλυτές σημειώνουν ότι ελλείψει μιας σταθερής δέσμευσης των διεθνών δανειστών να προσφέρουν χρηματοδότηση στις τράπεζες και στην κυβέρνηση, οποιοσδήποτε δρόμος ακολουθηθεί μπορεί να οδηγήσει σε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Αλλά υπάρχουν ενδιάμεσα βήματα που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση για να παραμένει στο ενιαίο νόμισμα χωρίς να πρέπει να παραδοθεί στις απαιτήσεις των πιστωτών που ζητούν πιο αυστηρά όρια στις δημόσιες δαπάνες και μια σειρά διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Κεφαλαιακοί έλεγχοι
Μια επιλογή είναι η εισαγωγή κεφαλαιακών ελέγχων για να αποτραπεί το ενδεχόμενο μαζικής φυγής καταθέσεων και να αναχαιτιστεί η έξοδος χρημάτων από τη χώρα.
Οι έλεγχοι αυτοί παραβιάζουν έναν από τους βασικούς πυλώνες της Ε.Ε., την ελεύθερη κίνηση του κεφαλαίου και η χρήση τους περιορίζεται αυστηρά από το ΔΝΤ.
Ωστόσο, οι νόμοι της Ε.Ε. επιτρέπουν στις χώρες να επιβάλλουν προσωρινά όρια στις αναλήψεις με στόχο τη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας. Η διάσωσης της Κύπρου το 2013, για παράδειγμα, περιελάμβανε κεφαλαιακούς ελέγχους. Ελλείψει μιας οριστικής συμφωνίας με τους εταίρους της ευρωζώνης και το ΔΝΤ, η Ελλάδα μπορεί να εμπλακεί σε νομική διαμάχη, όπου εταιρείες και πρόσωπα θα αμφισβητούν τη νομιμότητα των μέτρων αυτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η διαβάθμιση των υποχρεώσεων
Στο δημοσιονομικό μέτωπο, η Ελλάδα σύντομα μπορεί να πρέπει να αποφασίσει ανάμεσα στην τήρηση των δανειακών της υποχρεώσεων προς τους διεθνείς πιστωτές και την πληρωμή προμηθευτών και συνταξιούχων.
«Η πιο δύσκολη δουλειά στον κόσμο αυτήν τη στιγμή πρέπει να είναι αυτή του Έλληνα υπουργού Οικονομικών», υποστηρίζει ο Reinhard Cluse, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS για την Ευρώπη.
Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί, επί της αρχής, να αποφασίσει σε ποιες πληρωμές θα δώσει προτεραιότητα. Ωστόσο, οικονομολόγοι προειδοποιούν πως υπάρχουν όρια σε αυτό που μπορεί να κάνει η ελληνική κυβέρνηση εξαιτίας της εξάρτησης του τραπεζικού τομέα από τη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ.
«Ένα κράτος είναι κυρίαρχο γιατί μπορεί να αποφασίσει ποιον θα πληρώσει πρώτο» σημειώνει ο Guntram Wolf, επικεφαλής της ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης Bruegel. «Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι πλήρως κυρίαρχο κράτος, επειδή η ΕΚΤ έχει λόγο στο τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση» προσθέτει.
Η μη αποπληρωμή μιας δόσης στους διεθνείς δανειστές μπορεί να προκαλέσει και πανικό μεταξύ των πιστωτών.
«Οποιαδήποτε χαμένη αποπληρωμή από το κράτος θα οδηγήσει σε επιτάχυνση των εκροών. Αναπόφευκτα, αυτό θα προκαλέσει μαζική φυγή καταθέσεων» εκτιμάει ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, οικονομολόγος στην Bank of America Merrill Lynch στο Λονδίνο. «H κυβέρνηση θα αναγκαστεί τότε να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους και να κηρύξει τραπεζική αργία».
Η Ελλάδα σας χρωστάει
Μια λύση είναι να συνεχίσει να πληρώνει την ΕΚΤ και το ΔΝΤ εκδίδοντας παράλληλα υποσχετικούς τίτλους (IOUs) για την κάλυψη των εγχώριων υποχρεώσεων. «Οι υποσχετικοί τίτλοι δεν συνιστούν έξοδο» λέει ο Erik Nielsen, επικεφαλής οικονομολόγος της UniCredit, προσθέτοντας πως η Καλιφόρνια εξέδωσε υποσχετικούς τίτλους κατά τη διάρκεια της δικής της οικονομικής κρίσης το 2009 χωρίς να εγκαταλείψει το δολάριο.
Υπάρχουν δύο όρια στη διαδικασία αυτή. Το πρώτο είναι πόσο αποδεκτές θα είναι οι πληρωμές αυτές μεταξύ των προμηθευτών και των δημοσίων υπαλλήλων.
«Μια νομικά δεσμευτική πληρωμή σε υποσχετικούς τίτλους έναντι μιας πληρωμής σε ευρώ μπορεί να αμφισβητηθεί στα δικαστήρια» σημειώνει ο Γιάννης Μανουηλίδης, στέλεχος στη νομική εταιρεία Allen&Overy στο Λονδίνο.
Το δεύτερο είναι η νομοθεσία της Ε.Ε., η οποία ορίζει πως μόνο το ευρώ αποτελεί νόμιμο χρήμα. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να κάνει βήματα για να τονώσει την κυκλοφορία των υποσχετικών τίτλων, για παράδειγμα κάνοντάς τους δεκτούς για τις πληρωμές φόρων.
«Μπορείτε να φανταστείτε ένα σενάριο στο οποίο αυτό κρατάει για κάποιο διάστημα» υποστηρίζει ο κ. Nielsen. «Οι υποσχετικοί τίτλοι θα ανταλλάσσονται στο δρόμο για 10 σεντς το ευρώ, οι άνθρωποι θα έχουν σταματήσει να εργάζονται, αλλά η κυβέρνηση δεν θα εκδίδει νέο χρήμα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια παρατεταμένη περίοδο χάους, με την κατάσταση να γίνεται προοδευτικά χειρότερη. Στο τέλος όλα αποτελούν πολιτική απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης» τονίζει.
του Ferdinando Giugliano
Ποια βήματα μπορεί να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να παραμείνει στο ευρώ χωρίς να παραδοθεί στις απαιτήσεις των δανειστών. Πώς μπορεί να διαχειριστεί τις τράπεζες και τις πληρωμές στο εσωτερικό. Οι νομικές δυσκολίες και ο κίνδυνος ατυχήματος.
Ακόμα και αν η Ελλάδα καταφέρει να αποπληρώσει το δάνειο των 450 εκατ. ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την Πέμπτη, θα δυσκολευτεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της τις επόμενες εβδομάδες αν δεν καταλήξει σε μια συμφωνία με τους εταίρους την στην ευρωζώνη, ανοίγοντας την πόρτα της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, που είχε στοιχειώσει την Ευρώπη το 2012.
Το Grexit είναι ένας συνοπτικός όρος για μια διαδικασία που μπορεί να μην είναι καθόλου γρήγορη και ξεκάθαρη. Δικηγόροι και οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μια ελληνική αποχώρηση από την ενιαία νομισματική ένωση θα είναι πιθανότατα πολύ πιο πολύπλοκη και δύσκολη από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως.«Ακούγονται πολλές εύκολες κουβέντες, αλλά δεν υπάρχουν μηχανισμοί για να εξαναγκαστεί η Ελλάδα να βγει από το ευρώ και δεν φαίνεται πως θέλουν να προχωρήσουν σε οικειοθελή έξοδο» υποστηρίζει ο Benedict James, στέλεχος στη νομική εταιρεία Linklaters. «Το πιθανότερο είναι πως η κυβέρνηση θα αρχίσει σταδιακά να στερεύει από ευρώ» προσθέτει.
Με το ένα πόδι εντός και το άλλο εκτός
Ένα πιθανό σενάριο είναι η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ ευρισκόμενη ταυτόχρονα σε μια γκρίζα ζώνη που θα δοκιμάσει τις αντοχές των κανονισμών του ενιαίου νομίσματος. Η ελληνική κυβέρνηση θα επέβαλλε κεφαλαιακούς περιορισμούς για να αποτρέψει την εκροή καταθέσεων και θα εξέδιδε υποσχετικούς τίτλους (IOUs) στους πιστωτές και στους δημοσίους υπαλλήλους για να καλύψει τη δημοσιονομική τρύπα.Οι ανησυχίες αυτές τροφοδοτούνται από την επιδείνωση του τραπεζικού συστήματος και των δημόσιων οικονομικών. Οι καταθέσεις των ελληνικών τραπεζικών ιδρυμάτων έχουν συρρικνωθεί κατά 23,6 δισ. ευρώ ή 14% από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τη UBS, ενώ αυξάνεται η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ.
Εν τω μεταξύ τα έσοδα από φόρους εισρέουν με βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι αναμενόταν. Αυτό εξαναγκάζει την Αθήνα να δίνει αγώνα για να βρει χρήματα καθώς είναι αντιμέτωπη με ένα απαιτητικό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμών – μία δόση 458 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ στις 9 Απριλιόυ – ενώ πρέπει να πληρώσει συνταξιούχους, υπαλλήλους και προμηθευτές.
Αναλυτές σημειώνουν ότι ελλείψει μιας σταθερής δέσμευσης των διεθνών δανειστών να προσφέρουν χρηματοδότηση στις τράπεζες και στην κυβέρνηση, οποιοσδήποτε δρόμος ακολουθηθεί μπορεί να οδηγήσει σε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Αλλά υπάρχουν ενδιάμεσα βήματα που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση για να παραμένει στο ενιαίο νόμισμα χωρίς να πρέπει να παραδοθεί στις απαιτήσεις των πιστωτών που ζητούν πιο αυστηρά όρια στις δημόσιες δαπάνες και μια σειρά διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Κεφαλαιακοί έλεγχοι
Μια επιλογή είναι η εισαγωγή κεφαλαιακών ελέγχων για να αποτραπεί το ενδεχόμενο μαζικής φυγής καταθέσεων και να αναχαιτιστεί η έξοδος χρημάτων από τη χώρα.Οι έλεγχοι αυτοί παραβιάζουν έναν από τους βασικούς πυλώνες της Ε.Ε., την ελεύθερη κίνηση του κεφαλαίου και η χρήση τους περιορίζεται αυστηρά από το ΔΝΤ.
Ωστόσο, οι νόμοι της Ε.Ε. επιτρέπουν στις χώρες να επιβάλλουν προσωρινά όρια στις αναλήψεις με στόχο τη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας. Η διάσωσης της Κύπρου το 2013, για παράδειγμα, περιελάμβανε κεφαλαιακούς ελέγχους. Ελλείψει μιας οριστικής συμφωνίας με τους εταίρους της ευρωζώνης και το ΔΝΤ, η Ελλάδα μπορεί να εμπλακεί σε νομική διαμάχη, όπου εταιρείες και πρόσωπα θα αμφισβητούν τη νομιμότητα των μέτρων αυτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η διαβάθμιση των υποχρεώσεων
Στο δημοσιονομικό μέτωπο, η Ελλάδα σύντομα μπορεί να πρέπει να αποφασίσει ανάμεσα στην τήρηση των δανειακών της υποχρεώσεων προς τους διεθνείς πιστωτές και την πληρωμή προμηθευτών και συνταξιούχων.«Η πιο δύσκολη δουλειά στον κόσμο αυτήν τη στιγμή πρέπει να είναι αυτή του Έλληνα υπουργού Οικονομικών», υποστηρίζει ο Reinhard Cluse, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS για την Ευρώπη.
Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί, επί της αρχής, να αποφασίσει σε ποιες πληρωμές θα δώσει προτεραιότητα. Ωστόσο, οικονομολόγοι προειδοποιούν πως υπάρχουν όρια σε αυτό που μπορεί να κάνει η ελληνική κυβέρνηση εξαιτίας της εξάρτησης του τραπεζικού τομέα από τη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ.
«Ένα κράτος είναι κυρίαρχο γιατί μπορεί να αποφασίσει ποιον θα πληρώσει πρώτο» σημειώνει ο Guntram Wolf, επικεφαλής της ευρωπαϊκής δεξαμενής σκέψης Bruegel. «Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι πλήρως κυρίαρχο κράτος, επειδή η ΕΚΤ έχει λόγο στο τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση» προσθέτει.
Η μη αποπληρωμή μιας δόσης στους διεθνείς δανειστές μπορεί να προκαλέσει και πανικό μεταξύ των πιστωτών.
«Οποιαδήποτε χαμένη αποπληρωμή από το κράτος θα οδηγήσει σε επιτάχυνση των εκροών. Αναπόφευκτα, αυτό θα προκαλέσει μαζική φυγή καταθέσεων» εκτιμάει ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, οικονομολόγος στην Bank of America Merrill Lynch στο Λονδίνο. «H κυβέρνηση θα αναγκαστεί τότε να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους και να κηρύξει τραπεζική αργία».
Η Ελλάδα σας χρωστάει
Μια λύση είναι να συνεχίσει να πληρώνει την ΕΚΤ και το ΔΝΤ εκδίδοντας παράλληλα υποσχετικούς τίτλους (IOUs) για την κάλυψη των εγχώριων υποχρεώσεων. «Οι υποσχετικοί τίτλοι δεν συνιστούν έξοδο» λέει ο Erik Nielsen, επικεφαλής οικονομολόγος της UniCredit, προσθέτοντας πως η Καλιφόρνια εξέδωσε υποσχετικούς τίτλους κατά τη διάρκεια της δικής της οικονομικής κρίσης το 2009 χωρίς να εγκαταλείψει το δολάριο.Υπάρχουν δύο όρια στη διαδικασία αυτή. Το πρώτο είναι πόσο αποδεκτές θα είναι οι πληρωμές αυτές μεταξύ των προμηθευτών και των δημοσίων υπαλλήλων.
«Μια νομικά δεσμευτική πληρωμή σε υποσχετικούς τίτλους έναντι μιας πληρωμής σε ευρώ μπορεί να αμφισβητηθεί στα δικαστήρια» σημειώνει ο Γιάννης Μανουηλίδης, στέλεχος στη νομική εταιρεία Allen&Overy στο Λονδίνο.
Το δεύτερο είναι η νομοθεσία της Ε.Ε., η οποία ορίζει πως μόνο το ευρώ αποτελεί νόμιμο χρήμα. Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να κάνει βήματα για να τονώσει την κυκλοφορία των υποσχετικών τίτλων, για παράδειγμα κάνοντάς τους δεκτούς για τις πληρωμές φόρων.
«Μπορείτε να φανταστείτε ένα σενάριο στο οποίο αυτό κρατάει για κάποιο διάστημα» υποστηρίζει ο κ. Nielsen. «Οι υποσχετικοί τίτλοι θα ανταλλάσσονται στο δρόμο για 10 σεντς το ευρώ, οι άνθρωποι θα έχουν σταματήσει να εργάζονται, αλλά η κυβέρνηση δεν θα εκδίδει νέο χρήμα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια παρατεταμένη περίοδο χάους, με την κατάσταση να γίνεται προοδευτικά χειρότερη. Στο τέλος όλα αποτελούν πολιτική απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης» τονίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου