<<Αφγανιστάν και ο ισλαμικός κίνδυνος στην Κ. Ασία>>

«Η κατάσταση στο Αφγανιστάν είναι σχεδόν κρίσιμη» δήλωσε ο Βλαντίμιρ Πούτιν κατά τη σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) στο Καζακστάν. Τόνισε ότι ένας από τους στόχους των τρομοκρατών αποτελεί η διείσδυσή τους στην Κεντρική Ασία. Και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα τέτοιο σενάριο. Ποια είναι η απειλή που έρχεται από το Αφγανιστάν;  Σε ποιόν θα στηριχθούμε στο αφγανικό κενό εξουσίας; Και τι θα γίνει εάν το κτύπημα θα έλθει μέσω του Τουρκμενιστάν;

«Η κατάσταση επιδεινώθηκε έπειτα από το γεγονός της κατάληψης από τους Ταλιμπάν, έπειτα από 14 χρόνια αμερικανικής κατοχής, μιας από τις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν, της Κουντούζ, η οποία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της χώρας, πλησίον των συνόρων με την Κεντρική Ασία, με το Τατζικιστάν» είπε στη Pravda.Ru ο Βιατσεσλάβ Μπιελοκρενίτσκι, δρ. ιστορικών επιστημών, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών των χωρών της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. «Έπειτα από πολυήμερες μάχες, στις οποίες συμμετείχαν αμερικανικές δυνάμεις, οι Ταλιμπάν υποχώρησαν από την πόλη, αλλά συνεχίζουν να ελέγχουν σημαντικό τμήμα των γειτονικών περιοχών και μάχονται για τον έλεγχο περίπου του ενός τετάρτου όλης της χώρας».

Ο Μπιελοκρενίτσκι σημείωσε ότι οι Ταλιμπάν (ισλαμιστικό κίνημα που εμφανίστηκε στο Αφγανιστάν μεταξύ των Παστούνι το 1994) ξεκίνησε εντατικές στρατιωτικές επιχειρήσεις και στον νότο της χώρας –εκεί όπου η επιρροή του ήταν πάντοτε αναμφισβήτητη. Επιπλέον στο Αφγανιστάν άρχισαν να ενισχύονται οι ομάδες που ορκίζονται πίστη στο Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ). Αυτές δρουν και στο βορρά, στα σύνορα με το Τουρκμενιστάν. Εκεί, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Καζαχστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, το τελευταίο διάστημα έλαβαν χώρα διασυνοριακές συγκρούσεις.

«Η Κουντούζ ήταν για εμάς ένα σοκ, διότι αυτή είναι μια περιοχή, όπου παραδοσιακά στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν δεν ήσαν ισχυροί» είπε στο NBC News ο Νίκολας Μπερνς, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ επί προεδρίας Τζωρτζ Μπους (στμ. και παλιός γνωστός μας).  «Εφόσον οι ισλαμιστές κερδίζουν σταδιακά έδαφος στο βορρά, τότε η κατάσταση θα γίνει κρίσιμη» είπε ο Μπιελοκρενίτσκι. «Μπορεί μετά από κάποιο διάστημα να κερδίσουν και πάλι την εξουσία. Αυτός ακριβώς ο φόβος μπορεί να εξηγήσει και τον ανήσυχο τόνο της ρητορικής του προέδρου». Πράγματι, εάν όλη η επαρχία Κουντούζ βρεθεί υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν, τότε ο δρόμος προς την Καμπούλ και προς τα σύνορα των Κεντροασιατικών Δημοκρατιών της ΚΑΚ θα είναι ανοιχτός. Γεννάται τώρα το ερώτημα. Με ποιόν θα συνεργαστεί τότε η Ρωσία στο Αφγανιστάν; Ως γνωστόν, η Μόσχα αναγνωρίζει τη συνεργασία μόνον με νόμιμες κυβερνήσεις, αλλά τι σημαίνει αυτό στο Αφγανιστάν;

Αυτό το ερώτημα απαντήθηκε καλά από τον υπουργό εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ, κάνοντας έκθεση της κατάστασης στη Δούμα: «Στο Αφγανιστάν έγιναν εκλογές, έγινε καταμέτρηση (των ψήφων) για κάποιους μήνες, έπειτα αποφάσισαν να τους ξαναμετρήσουν. Όταν τους ξαναμέτρησαν, ανακήρυξαν πρόεδρο όχι αυτόν που θεώρησαν αρχικά πώς ήταν ο νικητής αλλά άλλον, αλλά πόσες ψήφους πήρε ο καθένας δεν είπαν. Γενικά επέβαλαν στους Αφγανούς μια δομή, την οποία εμείς τη στηρίζουμε, θα θέλαμε το Αφγανιστάν να ήταν σταθερό, αλλά αυτή δεν λειτουργεί διότι σε μεγάλο βαθμό υπαγορεύτηκε από έξω».

Ως εκ τούτου προκύπτει ότι η συνεργασία με τη φιλοαμερικανική κυβέρνηση του Αφγανιστάν σε περίπτωση διείσδυσης των Ισλαμιστών στην Κεντρική Ασία θα είναι αδύνατη. Ελπίδες να εναποθέσουμε στον αφγανικό στρατό είναι επίσης λίγες, αν και είναι εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος από τους Αμερικανούς. Αρκεί να θυμηθούμε πως έφυγε πανικόβλητο ο ιρακινός στρατός στη Μοσούλη. Κολοσσιαία είναι τα ποσά που ξοδεύουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους για τη διατήρηση του στρατού του Αφγανιστάν, αλλά έως τώρα δεν έχουν δικαιωθεί οι προσδοκίες τους, οι στρατιωτικές επιτυχίες στην Καμπούλ στον πόλεμο με τους Ταλιμπάν και το ΙΚ είναι μάλλον συμβατικού χαρακτήρα. Τώρα ας θέσουμε το ζήτημα, τι συνιστούν οι δυνάμεις που αντιπαρατίθενται στους ισλαμιστές στις διάφορες περιοχές. Σε κάθε επαρχία υπάρχει ο δικός της «σάχης» ο οποίος λεει στην Καμπούλ: «Δώστε χρήματα και θα πολεμήσω εναντίον των Ταλιμπάν. Δεν δίνετε θα πολεμήσω εναντίον σας».

Φαίνεται ότι σε αυτή τη συγκυρία η Ρωσία πρέπει να συνεργασθεί με τους Τατζίκους, οι οποίοι είναι γηγενής πληθυσμός των βορείων και μερικώς των κεντρικών περιοχών της χώρας. Πρέπει να ψάξουμε έναν νέο Αχμάτ-Σαχ Μασούντ, εάν ακόμη δεν υπάρχει ένας τέτοιος. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της κυβέρνησης του Τατζικιστάν, η οποία ζήτησε βοήθεια από τη Ρωσία. Από την άποψη αυτή μπορούμε να συνεργαστούμε με τον εθνικής καταγωγής Ουζμπέκο Αμπντούλ Ρασίντ Ντουστούμ, ο οποίος πρόσφατα βρέθηκε στη Ρωσία και ζήτησε βοήθεια.

Είναι ανάγκη να ενώσουμε τις προσπάθειες μας στο πλαίσιο του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας και του συνδέσμου με την Ινδία και το Ιράν, οι οποίες επίσης επιδιώκουν να έχουν επιρροή στην κατάσταση στο Αφγανιστάν. Αδύναμο στοιχείο στη θέση μας είναι το Τουρκμενιστάν και λιγότερο το Ουζμπεκιστάν. Είναι γνωστό ότι από το Τουρκμενιστάν πολεμούν πολλοί μαχητές μέσα από τις τάξεις του ΙΚ και στο Τουρκμενιστάν, σε αντίθεση με το Τατζικιστάν, η Ρωσία δεν διαθέτει ούτε στρατιωτική παρουσία ούτε και αμοιβαία κατανόηση με την τουρκμενική ηγεσία. Ο πρόεδρος Γκουρμπανγκούλι Μπερντιμουχαμέντωφ αρνήθηκε να συμμετάσχει στη σύνοδο της ΚΑΚ. Απορρίπτει επίσης τα στοιχεία για ανησυχία στη συνοριακή γραμμή και δεν πρόκειται να ζητήσει βοήθεια από τη Μόσχα (μάλλον προτιμά την Ουάσιγκτον). Ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν Ισλάμ Καρίμωφ αντιθέτως πήγε στη σύνοδο της ΚΑΚ.

«Το Τουρκμενιστάν, όπως εξάλλου, και η Κιργιζία αποτελούν κύριους πιθανούς στόχους των ισλαμιστών» είπε ο Βιατσεσλάβ Μπιελοκρενίτσκι. Αλλά το βασικό κίνδυνο ο εμπειρογνώμονας δεν τον βλέπει στο πέρασμα των συνόρων από τρομοκράτες, αλλά «στη συγκρότηση από αυτούς πυρήνων υποστήριξης την περιοχή. Η εκδήλωση εσωτερικών ριζοσπαστικών στοιχείων μπορεί να αποτελέσει έναν πολύ αποσταθεροποιητικό παράγοντα». Κάτοικοι των δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας όλο και συχνότερα εμφανίζονται στις ειδήσεις των ΜΜΕ ως μέλη του ΙΚ και του Μετώπου Αλ-Νούσρα. Στις αναφορές της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών εμφανίζονται κάτοικοι όλων χωρίς εξαίρεση των χωρών της Κεντρικής Ασίας, ακόμη και του Καζαχστάν. Συνολικά από τις χώρες της ΚΑΚ με το ΙΚ πολεμούν περί τους 7 χιλιάδες μαχητές, είπε στη σύνοδο ο Βλ. Πούτιν. Επιπλέον, στη Συρία, για παράδειγμα, οι πολίτες του Τατζικιστάν μεταβαίνουν κυρίως μέσω της Ρωσίας και του Αφγανιστάν. Και αυτό πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις. Φαίνεται ωστόσο, ότι βασικός παράγοντας σταθεροποίησης της κατάστασης στο Αφγανιστάν αποτελεί η αντιτρομοκρατική επιχείρηση της Ρωσίας εναντίον του ΙΚ στη Συρία. Αν αυτή καταλήξει σε ήττα των ισλαμιστών, τότε και η κατάσταση στην Κεντρική Ασία θα πάψει να είναι κρίσιμη.