<<Βοσνία: Η απομυθοποίηση της ΔΔΟ>>

«Η ζωή μετά τη γενοκτονία: Συγκρίνοντας τη Βοσνία με τη Ρουάντα». Με αυτό τον τίτλο αναρτήθηκε στις 2/7/2015 το άρθρο των Michael F. Harsch και Tyler Y. Headley στην ιστοσελίδα του περιοδικού «Foreign Affairs» (έκδοση του μη κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων των ΗΠΑ). Οι αρθρογράφοι πραγματεύονται την παρούσα κατάσταση στις δύο χώρες μία εικοσαετία μετά το εθνικό ξεκαθάρισμα σε δύο διαφορετικές περιοχές του κόσμου.

Η αποτίμηση των αρθρογράφων αναφορικά με την παρούσα κατάσταση στη Βοσνία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αφού αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, την αναποτελεσματικότητα του πολιτειακού μοντέλου που εφαρμόστηκε στη βάση του Συμφώνου Ντέιτον και το οποίο προσομοιάζει, περισσότερο από κάθε άλλο ομοσπονδιακό μοντέλο, στην πολιτειακή μορφή που προτείνεται ως βάση λύσης του Κυπριακού, δηλαδή στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία.

Συγκρίνοντας την πορεία ανάκαμψης των οικονομιών της Βοσνίας και της Ρουάντας, οι αρθρογράφοι αναφέρουν τα εξής (σε ελεύθερη μετάφραση): «[…] Ευρύτερα, η διαφορά στην ανάκαμψη της Βοσνίας και της Ρουάντας εδράζεται στα πολιτικά συστήματα των κρατών αυτών, τα οποία επέφεραν διαφορετικά επίπεδα κυβερνητικής αποτελεσματικότητας. Στη Βοσνία, το Σύμφωνο Ντέιτον του 1995 δημιούργησε ένα εθνο-ομοσπονδιακό πολίτευμα. Αυτό μοίρασε τη χώρα σε εθνικά χωριστές οντότητες, με τρεις προέδρους που αντιπροσωπεύουν τις τρεις εθνικές ομάδες και αναλαμβάνουν εκ περιτροπής κυβερνητικά καθήκοντα ανά οκτώ μήνες. Κάθε ένας από αυτούς έχει δικαίωμα αρνησικυρίας επί οποιουδήποτε νομοσχεδίου (βέτο), κάτι που συχνά οδήγησε τη χώρα σε πολιτικό αδιέξοδο.

Παρόλο που σκοπός του ήταν η διατήρηση της ειρήνης και η συμφιλίωση, αυτό το δυσκίνητο σύστημα επέφερε γραφειοκρατική αναποτελεσματικότητα και εθνο-πολιτική διαρκείας, παρέχοντας ελάχιστα κίνητρα για μεταρρύθμιση και παρεμποδίζοντας την ανάκαμψη της Βοσνίας».

Και συνεχίζουν: «Η εμπειρία της Βοσνίας καταδεικνύει ότι ο εθνο-φεντεραλισμός παγιώνει τους υφιστάμενους εθνοτικούς διαχωρισμούς και προωθεί τη διαφθορά, η οποία παρεμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη. […] Σήμερα το σύστημα Ντέιτον έχει ριζώσει και η Βοσνία έγινε παράδειγμα προς αποφυγή, αφού αποκαλύπτει τις παγίδες της υπεραισιόδοξης και της οικοδόμησης εθνών με κατευθύνσεις από το εξωτερικό».

Τα συμπεράσματα αυτά βρίσκονται σε πλήρη αντιδιαστολή με τις υποσχέσεις των υποστηρικτών της ΔΔΟ στην Κύπρο και στο εξωτερικό, οι οποίοι καθημερινά επαναλαμβάνουν πως το μοντέλο λύσης που βρίσκεται στο τραπέζι των συνομιλιών εγγυάται την οικονομική ανάπτυξη, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την πάταξη της διαφθοράς, τη συμφιλίωση των δύο κοινοτήτων, τη βιωσιμότητα, τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα του (νεοϊδρυθέντος;) κράτους. Παρά τα απογοητευτικά αποτελέσματα της εφαρμογής ενός παρόμοιου πολιτειακού μοντέλου στη Βοσνία, το παράδειγμα αυτό απουσιάζει από τον δημόσιο διάλογο.

Αντιθέτως, ακούμε καθημερινώς παραπλανητικές δηλώσεις ότι η Κύπρος θα μετεξελιχθεί σε ομοσπονδία παρόμοια με αυτή των ΗΠΑ, της Γερμανίας ή του Βελγίου (sic!). Μοντέλα εντελώς διαφορετικά από τη ΔΔΟ αλλά και μεταξύ τους. Μοντέλα που προέκυψαν από διαφορετικές ανάγκες και υπό διαφορετικές συνθήκες αφορούν κοινωνίες με διαφορετική σύνθεση και εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς.

Οι συνεχείς, λοιπόν, αναφορές και παραλληλισμοί με ομόσπονδα κράτη πλην της Βοσνίας, αλλά και οι υποσχέσεις για οικονομική έκρηξη στο πλαίσιο ενός δυσλειτουργικού, πολυέξοδου και μη βιώσιμου πολιτειακού μοντέλου, όπως είναι η συνταγματική αλχημεία της ΔΔΟ, συνιστούν εγκληματική παραπλάνηση της κοινωνίας. Τέτοιες αναφορές ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα, την ιστορική εμπειρία ή την οικονομική θεωρία, η οποία συνδέει τη δημοκρατικότητα και τη λειτουργικότητα ενός πολιτεύματος με τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας ενός κράτους.

Καθίσταται λοιπόν αντιληπτό πως στην πραγματικότητα η οικονομική ανάπτυξη, η συμφιλίωση των κοινοτήτων, η πάταξη της διαφθοράς και η επούλωση των πληγών του παρελθόντος είναι εφικτές μόνο στο πλαίσιο του ενιαίου και αδιαιρέτου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα πρέπει να απαλλαχθεί από τα συνταγματικά βαρίδια του δικοινοτισμού και να εφαρμόσει σε κάθε πτυχή της δομής της και της λειτουργίας της το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αυγερινός Χαρτζσιώτης

Δικηγόρος