<<Τα δις του Άιντα για την Κύπρο και το παράδειγμα της Γάζας>>

Του Μάριου Ευρυβιάδη

Αρχές Οκτωβρίου 2014 μαζεύτηκαν στο Κάϊρο, υπό την αιγίδα  Αιγύπτου-Νορβηγίας και του ΟΗΕ, γύρω στις πενήντα χώρες σε μια διάσκεψη δωρητών για την ανοικοδόμηση της Γάζας.

Είχε προηγηθεί, Ιούλιο και Αύγουστο, μια ακόμη σύγκρουση μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών στη Γάζα. Η σύγκρουση  άφησε 2, 200 Παλαιστίνιους και 73 Ισραηλινούς νεκρούς, με χιλιάδες τραυματίες και όλες σχεδόν τις υποδομές της Γάζας κατεστραμμένες. 

Η διάσκεψη δωρητών ξεπέρασε όλες της προσδοκίες. Η εκτίμηση για τις ανάγκες ήταν της τάξης των 4 δις δολλαρίων. Οι δεσμεύσεις για δωρεές έφθασαν τα 5.4 δις. Το εμιράτο του Κατάρ “έδωσε ρέστα”, με υπόσχεση για ένα δις. Η Σαουδική Αραβία δεσμεύτηκε για μισό δις. Τα Αραβικά Εμιράτα για 200 εκ. Οι ΗΠΑ για 212, η Τουρκία για 200, η Νορβηγία 150, η Γερμανία για 50 η Γαλλία για 40 και ακολουθούσαν οι υπόλοιποι δωρητές με μικρότερα ποσά. 

Τον Φεβρουάριο του 2015, η Αίγυπτος και η Νορβηγία αισθάνθηκαν την ανάγκη να υπενθυμίσουν, ευγενικά, τους δωρητές πως έπρεπε να τιμήσουν τις υποσχέσεις τους. Μέχρι τότε μόνο το 5% των δεσμεύσεων είχαν υλοποιηθεί. Κατά τους Νορβηγούς ο κύριος λόγος για την καθυστέρηση υπήρξε η πτώση της τιμής του πετρελαίου. Τον Μάϊο, η Παγκόσμια Τράπεζα εξέδωσε έκθεση η οποία καυστηρίαζε, μεταξύ άλλων, τη μη υλοποίηση των υποσχέσεων των δωρητών. Μέχρι τον Αύγουστο, το ποσοστό υλοποίησης ήταν περίπου 20% και μέχρι το τέλος του έτους, οι δωρεές παρέμεναν κάτω του 30%. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Τουρκίας του Ερντογάν, ο οποίος αρακτήρισε τη  συμπεριφορά  των Ισραηλινών στη Γάζα ως “χειρότερη” και από αυτή του  Χίτλερ, σε “βαρβαρότητα”. Μέχρι το  Φεβρουάριο η Τουρκία εκταμίευσε μόλις 50 χιλιάδες δολ., όσα έδωσε  η νεαρή Νομπελίστρια της ειρήνης, η Πακιστανή Μαλάλα, για να διατεθούν ειδικά για την ανοικοδόμηση σχολείων. (βλ. “World Bank report: Turkey fails pledge to Gaza”, Today’s Zaman, May 24, 2015). Μέχρι και την Άνοιξη, η τουρκική δωρεά μόλις ξεπερνούσε το μισό εκ., με τη Τουρκική κυβέρνηση, ενοχλημένη από τη δημόσια κριτική, να δηλώνει πως…”θα” υλοποίησει την υπόσχεσή της. 

Τον Ιούνιο του 2014 η τιμή του πετρελαίου ξεπερνούσε τα 100 δολλάρια το βαρέλι. Από το καλοκαίρι και μετά άρχισε η κατιούσα που ακόμη δεν έχει κτυπήσει πάτο. Σήμερα οι αισιόδοξοι ελπίζουν πως θα κρατηθεί πάνω από τα 30. Οι απαισιόδοξοι εκτιμούν πως ισως να πέσει κάτω από τα 10. Το 1985 είχε φτάσει και στα 7! 

Ένα είναι αδιαμφισβήτητο. Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε πρωτοφανή ύφεση με την “ατμομηχανή” της, την κινεζική οικονομία, να καταγράφει το χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης εδώ και 25 χρόνια, γύρω στα 7% ετησίως. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι πως η Κίνα χρειάζεται τουλάχιστον 6% ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης για να μήν οπισθοδρομεί! Επιπλέον τα τελευταία 2-3 χρόνια πάνω από 400 δις σε έργα,  παγκοσμίως, έχουν ακυρωθεί διότι δεν διαφαίνονται προοπτικές ανάκαμψης.

Στην περίπτωση της Κύπρου κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς το κόστος της “ανοικοδόμησης” και της καταβολής “αποζημιώσεων”, σε περίπτωση που υπάρξει η όποια λύση. Το ποσό θα είναι συνάρτηση πολλών μεταβλητών. Και  εδώ ο Νορβηγός Άιντα, που λέει πως το ποσό δεν θα είναι τόσο μεγάλο όσο ακούγεται, μπορεί να έχει δίκιο. 

Έχουν αναφερθεί ποσά από 20 μεχρι 40 δις δολλάρια. Ας μείνουμε στο χαμηλότερο και ας  το μοιράσουμε και αυτό, δηλαδή να περιοριστούμε σε ένα “ελάχιστο” ποσό, περίπου 10 δις. Που θα βρεθούν αυτά τα λεφτά; Από την λεγόμενη “διεθνή κοινότητα”; Από εκεί θα τα βρεί ο Άιντα;  Όπως βρέθηκαν και για τους Παλαιστίνιους της Γάζας, εκεί που ακόμη οι πληγές του δράματος είναι ανοικτές και που μέχρι πριν λίγους μήνες δεν είχε επιδιορθωθεί ούτε μια κατοικία; 

Αυτοί στην Κύπρο, ειδικά του κυβερνώντος κόμματος, που ευαγγελίζονται τον “νεοφιλελευθερισμό” του Μίλτον Φρίντμαν της Σχολής του Σικάγο, μήπως ξεχνούν τι τους πρωτοδίδαξε ο μεγάλος τους δάσκαλος; “There is no such thing as a free lunch”; Πως, δηλαδή,  δεν παρέχεται τίποτα “μούχτιν” (δωρεάν) και πως κάποιος το πληρώνει ή θα το πληρώσει;

Πάνω στο “οικονομικό ώφελος” του καθενός προσωπικά, αλλά ιδιαίτερα του “πρόσφυγα”, η ψήφος του οποίου θεωρείται απαραίτητη, οικοδομείται το όλο “στρατήγημα” περι αποζημειώσεων και μελλοντικού “πλουτισμού” ώστε να θριαμβεύσει, όχι απλά να περάσει, το επερχόμενο δημοψήφισμα που μάλλον τοποθετείται πλέον για το φθινόπωρο. Πρόσφυγες, ειδικά από την επαρχία Κερύνειας, πιστεύουν, θέλουν να πιστεύουν ή τους υπόσχονται, πως τουλάχιστον θα “αποζημειωθούν”, από τα δις που θα φέρει ο Άιντα. Με τα δεδομένα της λύσης που εκκολάπτεται, αν ποτέ αποζημειωθούν οι πρόσφυγες δεν θα είναι από δωρεές εξωτερικού. Τα χρήματα  θα είναι από την “δική” τους τσέπη και των παιδιών τους, δηλαδή από τους Ελληνοκύπριους φορολογούμενους. 

Όσοι πιστεύουν αλλιώς, πρόσφυγες ή μή, ας παραδειγματιστούν από την περίπτωση της γειτονικής  Γάζας, τη συμπεριφορά εκεί της “διεθνούς κοινότητας”  και επιφανών μελών της, όπως π.χ. της Τουρκίας που …”θα” υλοποίησει τις υποσχέσεις της προς τους Παλαιστίνιους. 

Τέλος, επειδή η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλιεργείται και η εντύπωση πως αρωγός για την ανοικοδόμηση θα είναι, στο τέλος της ημέρας, οι Βρυξέλλες. Το ότι κάποια ποσά από τα διαρθρωτικά ταμεία θα διατεθούν στην Κύπρο αυτό είναι βέβαιο. Εξ´άλλου αρκετά εκατομμύρια ευρώ διατίθενται ήδη για την ευθυγράμμιση των τουρκοκυπρίων με τα δεδομένα της ΕΕ. 

Δεν θα πάω όμως τόσο πίσω όσο στην περίπτωση της επανένωσης των δυο Γερμανιών, για να ρωτήσω ποιός πλήρωσε, που σίγουρα δεν ήταν οι Βρυξέλλες. Εδώ ζούμε τις μέρες αυτές ένα τρανταχτό παράδειγμα της “αλληλεγγύης” των Βρυξελλών για την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών που κυριολεκτικά απειλούν την ύπαρξή της ΕΕ, και δεν υπάρχει συναίνεση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ούτε βέβαια παρέχεται και η ανάλογη οικονομική αρωγή. Εγκρίθηκαν, υποτίθεται, 3 δις δολλάρια προς την Τουρκία για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών στο έδαφός της. Όμως τα κράτη-μέλη δεν εκταμιεύουν το  μερίδιο που τους αναλογεί ή καθυστερούν να το πράξουν. Και η Άγκυρα, πονηρεμένη πως θα πάρει πολύ λιγώτερα- κρίνοντας εξ´ιδίων τα αλλότρια- απαιτεί τα 3 δις να εκταμιευθούν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ , αλλιώς απειλεί, δια στόματος του Υπουργού Εξωτερικών, πως δεν θα συνεργαστεί…

Στην περίπτωση της Κύπρου η οικονομική διάσταση είναι ήσσονος σημασίας για τη λύση. Ωστόσο παρουσιάζεται, επιτηδευμένα, ως κυρίαρχη διότι έτσι πιστεύεται πως δια του δελεασμού θα “εξαγοραστεί” ο μπελάς.  Όπως ακριβώς πίστευαν οι θιασώτες του Σχεδίου Ανάν το 2004, αγνοώντας θεμελιώδη ζητήματα όπως είναι η αμοιβαία ασφάλεια και αναφαίρετα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα.