<<Η σκληρή αλήθεια 5 χρόνια μετά την Αραβική άνοιξη: βία, καταστολή και έλλειψη ελευθεριών>>

Στην πραγματικότητα το σύνθημα ήταν «Ψωμί, Δικαιοσύνη και Ελευθερία», όμως πέντε χρόνια μετά, αυτές οι εκκλήσεις έχουν πρακτικά «ενταφιαστεί»

Στην Αραβική άνοιξη, που συμπληρώνει φέτος 5 χρόνια, αναφέρεται δημοσίευμα της ισπανικής ιστοσελίδας ειδήσεων Yahoo!, στο οποίο σημειώνεται ότι παρά το γεγονός ότι κάθε μία παρουσιάζει τα δικά της χαρακτηριστικά, υπήρξαν ειρηνικές διαμαρτυρίες που έκαναν έκκληση για περισσότερα δημοκρατικά ανοίγματα, υποστήριξη μιας σειράς βασικών δικαιωμάτων, ενώ κατήγγειλαν τις άθλιες συνθήκες δικαιοσύνης, πείνας και υγείας.

Ωστόσο, αν και λάθος αποκαλείται Αραβική άνοιξη, καθώς δεν έλαβαν χώρα την άνοιξη, ούτε προέκυψαν στην πλειονότητα των αραβικών χωρών, μόνο στην Τυνησία θριάμβευσε η δημοκρατία (μπλε χρώμα στον πίνακα), ενώ στις περισσότερες χώρες, όπως στην Αίγυπτο, την Αλγερία, το Μαρόκο ή τη Σαουδική Αραβία, υπάρχει μια μορφή αυταρχικής κυβέρνησης (πράσινο και κίτρινο χρώμα), ενώ σε Λιβύη, Συρία και Υεμένη είναι σε εξέλιξη ένοπλες συγκρούσεις (κόκκινο χρώμα).

Στην πραγματικότητα το σύνθημα ήταν «Ψωμί, Δικαιοσύνη και Ελευθερία», όμως πέντε χρόνια μετά, αυτές οι εκκλήσεις έχουν πρακτικά «ενταφιαστεί», σιωπήσει ή έχουν γίνει αόρατες.

Ποια όμως ήταν η πορεία μερικών εξ αυτών των χωρών;

• Τυνησία: Η πτώση του Ben Ali, που κυβέρνησε τη χώρα περισσότερο από δύο δεκαετίες, αποτέλεσε τον πυλώνα στον οποίο βασίστηκε η μετάβαση που ολοκληρώθηκε με τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών με ένα νέο Σύνταγμα.

Σήμερα, θεωρείται ως η μόνη επιτυχής εμπειρία της Αραβικής άνοιξης, αν και δεν μπορεί κανείς να μην αναγνωρίσει ότι το μικρό μέγεθος αυτής της χώρας και η μικρή σημασία της στην περιοχή διευκολύνουν αυτό το αποτέλεσμα.

• Αίγυπτος: Η πτώση του Μουμπάρακ, ύστερα από τρεις δεκαετίες στην εξουσία, οδήγησε σε μια πολιτική μετάβαση με τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών από τις οποίες οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ανήλθαν στην εξουσία και ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα.

Ωστόσο, αυτό δεν διήρκησε για πολύ, παρά μόνο για ένα έτος, καθώς ο στρατός με προχώρησε σε πραξικόπημα, με εκατομμύρια ανθρώπους να διαδηλώνουν στους δρόμους εναντίον της κυβέρνησης.

Σήμερα, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι διώκονται, ενώ τη διακυβέρνηση της χώρας έχει αναλάβει ο Al Sisi, ο οποίος μετά το πραξικόπημα συμμετείχε στις εκλογές και τις κέρδισε και μέρα με την ημέρα εγκαθιδρύεται η λογοκρισία, η έλλειψη ελευθερίας της έκφρασης και η φίμωση των αντιπάλων.

• Συρία: Οι διαμαρτυρίες, με τις οποίες ζητούνταν κοινωνικές βελτιώσεις από τον πρόεδρο Assad κατεστάλησαν σκληρά, ειδικά στην πόλη Daraa, όπου 72 άτομα έχασαν τη ζωή τους από επιθέσεις του στρατού.

Όμως η κυβέρνηση δεν έπεσε, οι αντίπαλοι ενώθηκαν και άρχισε ένας εμφύλιος πόλεμος, που μετρά ήδη πολλά χρόνια.

Σήμερα, στη χώρα δεκάδες ομάδες μάχονται για τον έλεγχο των εδαφών, οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους έχουν πάρει τον έλεγχο στα ανατολικά της χώρας και ο αριθμός των νεκρών υπερβαίνει τις 300.000, με περισσότερα από 7 εκατ. άτομα εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας και περισσότερα από 4 εκατ. άτομα να έχουν τραπεί σε φυγή στο εξωτερικό σε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις.

• Λιβύη: Τον Φεβρουάριο του 2011 ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στη Λιβύη και ο Καντάφι, ο οποίος ήταν στην εξουσία περισσότερα από 40 χρόνια, τις κατέστειλε με ιδιαίτερη σκληρότητα, προκαλώντας μια τεράστια εξέγερση με τη συμμετοχή των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη χώρα.

Τελικά, τον Οκτώβριο του 2011 ο Καντάφι πέθανε, βάζοντας τέλος προσωρινά στις ένοπλες συγκρούσεις, όχι όμως και στα προβλήματα.

Σήμερα, η Λιβύη είναι μια χώρα ακυβέρνητη, με τις αρχές να είναι ανίκανες να ελέγξουν τις πηγές του κράτους και όπου εξτρεμιστές μαχητές αγωνίζονται για να προελάσουν στο εσωτερικό της χώρας

• Υεμένη: Αποτελεί ένα ακόμη αποτυχημένο παράδειγμα της Αραβικής Άνοιξης.

Παρά το γεγονός ότι με τις διαδηλώσεις του 2011 επιτεύχθηκε ο στόχος της ανατροπής το προέδρου Saleh, το βέβαιο είναι ότι η χώρα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αστάθεια.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, οι αντάρτες Χούτι, υποστηρικτές του πρώην προέδρου, κατέκτησαν την πρωτεύουσα της χώρας εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων του πληθυσμού.

Από τότε, έχει υπάρξει μια πάλη για την εξουσία μεταξύ των Χούτις και των υποστηρικτών του προέδρου Hadi, ο οποίος εκλέχθηκε δημοκρατικά από τις κάλπες, ενώ και το Ισλαμικό Κράτος έχει παρουσία στη χώρα.

• Μαρόκο: Στο Μαρόκο οι κάτοικοι δεν ζήτησαν την απόσυρση των πολιτικών ηγετών, όμως απαιτούσαν με τις διαδηλώσεις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Ο βασιλιάς Mohammed VI υποσχέθηκε ότι θα γίνουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις και έτσι η Αραβική άνοιξη στη χώρα κατέληξε να μείνει στα μισά του δρόμου.

Πέντε χρόνια αργότερα, μικρές αλλαγές έχουν προκύψει και οι υποσχέσεις του βασιλιά της χώρας έχουν ξεχαστεί, αν και σταδιακά καταγράφεται μεγαλύτερη διαφάνεια, κυρίως λόγω των επαφών με τη Γαλλία και την Ισπανία, όμως ακόμη αυτές οι εξελίξεις εξακολουθούν να απέχουν από τις αξιώσεις των πολιτών της χώρας. 

Ωστόσο, αν και λάθος αποκαλείται Αραβική άνοιξη, καθώς δεν έλαβαν χώρα την άνοιξη, ούτε προέκυψαν στην πλειονότητα των αραβικών χωρών, μόνο στην Τυνησία θριάμβευσε η δημοκρατίας (μπλε χρώμα στον πίνακα), ενώ στις περισσότερες χώρες, όπως στην Αίγυπτο, την Αλγερία, το Μαρόκο ή τη Σαουδική Αραβία, υπάρχει μια μορφή αυταρχικής κυβέρνησης (πράσινο και κίτρινο χρώμα), ενώ σε Λιβύη, Συρία και Υεμένη είναι σε εξέλιξη ένοπλες συγκρούσεις (κόκκινο χρώμα).

 Πίνακας

 Στην πραγματικότητα το σύνθημα ήταν «Ψωμί, Δικαιοσύνη και Ελευθερία», όμως πέντε χρόνια μετά, αυτές οι εκκλήσεις έχουν πρακτικά «ενταφιαστεί», σιωπήσει ή έχουν γίνει αόρατες.

Ποια όμως ήταν η πορεία μερικών εξ αυτών των χωρών;

• Τυνησία: Η πτώση του Ben Ali, που κυβέρνησε τη χώρα περισσότερο από δύο δεκαετίες, αποτέλεσε τον πυλώνα στον οποίο βασίστηκε η μετάβαση που ολοκληρώθηκε με τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών με ένα νέο Σύνταγμα.

Σήμερα, θεωρείται ως η μόνη επιτυχής εμπειρία της Αραβικής άνοιξης, αν και δεν μπορεί κανείς να μην αναγνωρίσει ότι το μικρό μέγεθος αυτής της χώρας και η μικρή σημασία της στην περιοχή διευκολύνουν αυτό το αποτέλεσμα.

• Αίγυπτος: Η πτώση του Μουμπάρακ, ύστερα από τρεις δεκαετίες στην εξουσία, οδήγησε σε μια πολιτική μετάβαση με τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών από τις οποίες οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ανήλθαν στην εξουσία και ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα.

Ωστόσο, αυτό δεν διήρκησε για πολύ, παρά μόνο για ένα έτος, καθώς ο στρατός με προχώρησε σε πραξικόπημα, με εκατομμύρια ανθρώπους να διαδηλώνουν στους δρόμους εναντίον της κυβέρνησης.

Σήμερα, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι διώκονται, ενώ τη διακυβέρνηση της χώρας έχει αναλάβει ο Al Sisi, ο οποίος μετά το πραξικόπημα συμμετείχε στις εκλογές και τις κέρδισε και μέρα με την ημέρα εγκαθιδρύεται η λογοκρισία, η έλλειψη ελευθερίας της έκφρασης και η φίμωση των αντιπάλων.

• Συρία: Οι διαμαρτυρίες, με τις οποίες ζητούνταν κοινωνικές βελτιώσεις από τον πρόεδρο Assad κατεστάλησαν σκληρά, ειδικά στην πόλη Daraa, όπου 72 άτομα έχασαν τη ζωή τους από επιθέσεις του στρατού.

Όμως η κυβέρνηση δεν έπεσε, οι αντίπαλοι ενώθηκαν και άρχισε ένας εμφύλιος πόλεμος, που μετρά ήδη πολλά χρόνια.

Σήμερα, στη χώρα δεκάδες ομάδες μάχονται για τον έλεγχο των εδαφών, οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους έχουν πάρει τον έλεγχο στα ανατολικά της χώρας και ο αριθμός των νεκρών υπερβαίνει τις 300.000, με περισσότερα από 7 εκατ. άτομα εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας και περισσότερα από 4 εκατ. άτομα να έχουν τραπεί σε φυγή στο εξωτερικό σε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις.

• Λιβύη: Τον Φεβρουάριο του 2011 ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στη Λιβύη και ο Καντάφι, ο οποίος ήταν στην εξουσία περισσότερα από 40 χρόνια, τις κατέστειλε με ιδιαίτερη σκληρότητα, προκαλώντας μια τεράστια εξέγερση με τη συμμετοχή των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη χώρα.

Τελικά, τον Οκτώβριο του 2011 ο Καντάφι πέθανε, βάζοντας τέλος προσωρινά στις ένοπλες συγκρούσεις, όχι όμως και στα προβλήματα.

Σήμερα, η Λιβύη είναι μια χώρα ακυβέρνητη, με τις αρχές να είναι ανίκανες να ελέγξουν τις πηγές του κράτους και όπου εξτρεμιστές μαχητές αγωνίζονται για να προελάσουν στο εσωτερικό της χώρας

• Υεμένη: Αποτελεί ένα ακόμη αποτυχημένο παράδειγμα της Αραβικής Άνοιξης.

Παρά το γεγονός ότι με τις διαδηλώσεις του 2011 επιτεύχθηκε ο στόχος της ανατροπής το προέδρου Saleh, το βέβαιο είναι ότι η χώρα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αστάθεια.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, οι αντάρτες Χούτι, υποστηρικτές του πρώην προέδρου, κατέκτησαν την πρωτεύουσα της χώρας εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων του πληθυσμού.

Από τότε, έχει υπάρξει μια πάλη για την εξουσία μεταξύ των Χούτις και των υποστηρικτών του προέδρου Hadi, ο οποίος εκλέχθηκε δημοκρατικά από τις κάλπες, ενώ και το Ισλαμικό Κράτος έχει παρουσία στη χώρα.

• Μαρόκο: Στο Μαρόκο οι κάτοικοι δεν ζήτησαν την απόσυρση των πολιτικών ηγετών, όμως απαιτούσαν με τις διαδηλώσεις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Ο βασιλιάς Mohammed VI υποσχέθηκε ότι θα γίνουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις και έτσι η Αραβική άνοιξη στη χώρα κατέληξε να μείνει στα μισά του δρόμου.

Πέντε χρόνια αργότερα, μικρές αλλαγές έχουν προκύψει και οι υποσχέσεις του βασιλιά της χώρας έχουν ξεχαστεί, αν και σταδιακά καταγράφεται μεγαλύτερη διαφάνεια, κυρίως λόγω των επαφών με τη Γαλλία και την Ισπανία, όμως ακόμη αυτές οι εξελίξεις εξακολουθούν να απέχουν από τις αξιώσεις των πολιτών της χώρας.

Ελένη Κάτσουρα